Αποκρουστικές "ωμότητες"...

   Go, go, go, said the bird. 
  Human kind cannot bear too much reality.

                                                                                             T.S. Eliot,  Four Quartets 

                                                                         Gemaldegalerie, Berlin .Φωτ. Ν. Τσίγκας

Αυτά που αντικρίζουμε σε πραγματικό χρόνο (real time, on camera, live κλπ) ... από τα μέρη που εξαπλώνεται το Κράτος του Χαλιφάτου του ISIS στη Συρία ή το Ιράκ... Στην εξεγερμένη Λιβύη, την Αίγυπτο και σ' άλλες χώρες της Αφρικής όπου οι ακραίοι μουσουλμάνοι δρουν πλέον χωρίς έλεγχο.... Αλλά κι όσα συμβαίνουν - αραιά ακόμα πολύ μα που τόσο έντονα σκαλώνουν στη μνήμη - σε μεγαλουπόλεις στις Δύσης... Αυτό τέλοσπάντων που πληροφορούμαστε ότι συμβαίνει.... Μπορεί να απέχει πολύ από την πραγματική κατάσταση -με περισσότερες τις πιθανότητες να την ξεπερνούν  σε φρίκη, ωμότητα, και βαρβαρότητα -.

Νέοι που ασπάστηκαν το Ισλάμ  εφορμούν, όλο και πιό συχνά, σε δημόσιους χώρους, σε μνημεία, σχολεία, αθλητικές εκδηλώσεις και γαζώνουν αδιακρίτως ανύποπτους ανθρώπους στην "πολυπολιτισμική" Δύση. Κρατώντας μανσέτες για τα μπανανόδεντρα κομματιάζουν μέσα σε δρόμο του Λονδίνου κάποιον στρατιώτη. Ή στην Οτάβα με τσεκούρι έναν ανύποπτο αστυνομικό. Mαυροντυμένοι σφάχτες εκσφενδονίζουν με στόμφο το παραληρητικό τους κατηγορητήριο προς τους "άπιστους" και τη Δύση έχοντας πεσμένο στα γόνατα το υποψήφιο θύμα τους που σε λίγο θα γείρει ακέφαλο και άψυχο στην παγκόσμια -ελέω διαδικτύου- θέα. Hρωϊκοί μαχητές του Ισλάμ που εξανδραποδίζουν πόλεις και χωριά απίστων και προδοτών. Το κουρδικό Κομπανί αβοήθητο. Και το Κομπανί παρανάλωμα. Ανατριχιαστικές φωτογραφίες, βίντεο ή δημοσιογραφικά άρθρα φτάνουν στα ηλεκτρονικά μας γραμματοκιβώτια με αυξανόμενη συχνότητα. Και τότε στανικώς, με κάποιον επιτακτικό και ακατανίκητο τρόπο, τέτοιον που μονάχα μια νεύρωση τρομερή -σαν κι αυτή του φόβου του θανάτου μπορεί να υπαγορεύσει, αφήνουμε κι εμείς να ξεγλυστρήσει και  να διαρρεύσει -via our mailing list- η φρίκη...
 Από τη μια ο θάνατος σε κρεββάτι: το βλέμμα-πεποίθηση του Δυτικού ανθρώπου, του πνευματικού ταγού, του ανθρωπιστή, του ειρηνιστή, του θρησκευόμενου ("μ' έναν λυγμό τελειώνει ο κόσμος"-T.S. Eliot ). 
Κι από την άλλη ο βίαιος θάνατος ("μ΄έναν κρότο τελειώνει ο κόσμος"-Εzra Pound) μ' όλη τη φρίκη της βίας που τον προκαλεί. Ο θάνατος που σε βρίσκει πέφτοντας από αεροπλάνο που πετάει σε ικανό ύψος πάνω στον Ρίο Νε Λα Πλάτα με δεμένα τα μάτια. Μελανιάζοντας στα χαρακώματα του Α΄Παγκοσμίου πολέμου από "αέρια μουστάρδας" ή στο "ντούς του Κυκλώνα" (Zyklon B) στα στρατόπεδα των Ναζί. Βράζοντας στα υπόγεια της Δρέσδης ή μέσα στο νερό του Έλβα από την εκδικητική "καταιγίδα φωτιάς" των Συμμάχων. Ή τότε που  οι άνθρωποι γίνονταν δαγκεροτυπίες στους τοίχους της Χιροσίμα ("Σκιάς όναρ άνθρωπος" του Πινδάρου). Θυμούμαι τον Νικηφόρο Ουρανό  και την άθλια τύχη του. Το κρανίο του να γίνεται κύπελλο που υψώνει στα χείλη του γεμάτο κρασί ο Βούλγαρος βασιλιάς Κρούμος. Τα κεφάλια που κατρακυλούν στις πλαγιές των διηγημάτων του Βαλτινού. Οι "πηγάδες" του εμφυλίου. Τα κομμένα κεφάλια στα βιβλία του Ιωάννου και του Μπακόλα. "Τα κεφάλια εκείνων των δύο" στην πλατεία της Λαμίας. Οι καμμένοι με "ναπάλμ" στα χωριά των βιετκόνγκ. Οι "εκκαθαρισθέντες" στη Σρεμπρένιτσα... Όλα αυτά θυμούμαστε με μιας τότε...

  Και νά, κάτι πια μας σπρώχνει ευθύς να "κοινοποιήσουμε" αυτό που μας βαραίνει - ήγουν να το μοιραστούμε, να το φορτώσουμε και σε άλλες πλάτες-  να βρούμε ανακούφιση ή κάποιο χέρι να κρατηθούμε από την δίνη που μας παρασύρει στην απελπισία για το μέλλον (βλέπε: κατάντια) και του σημερινού ανθρώπου.

 Δυστυχώς όμως ο κόσμος είναι χτισμένος πάνω σε κοίτες ποταμών αίματος και δακρύων. Όλες οι μεγάλες αλλαγές, όλες οι κατακτήσεις, όλες οι ελευθερίες που κερδήθηκαν χωνεύτηκαν μέσα στη φωτιά της βίας. Οι εκατόμβες νεκρών στους αδιάκοπους πολέμους αυτά τα κομμένα κεφάλια και οι διαπομπευμένοι νεκροί ήταν αυτά που έγραψαν την παγκόσμια ιστορία και θεμελίωσαν τον ..."Δυτικό κανόνα". Και στο παρελθόν και στο μέλλον όπου και να κινηθούμε δεν πρόκειται ν' αντλήσουμε διαφορετική εμπειρία. Ούτε ο Πολιτισμός ούτε το βάθος της Παιδείας δεν είναι αυτά που θα υπαγορεύσουν αλλιώτικη συμπεριφορά σε μια δεδομένη "ιστορική" στιγμή (γιατί θυμάμαι τον σπουδαγμένο στη Δύση Πολ Πότ και θυμάμαι τον φιλότεχνο, χορτοφάγο Αδόλφο - με την απέραντη βιβλιοθήκη και το κρυφό αρχιτεκτονικό μεράκι -  όπως επίσης τον σινεφίλ, βιβλιοφάγο και μουσικόφιλο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι...). 

Τις προάλλες, σχεδόν απερίσκεπτα, κοινοποίησα σε κάποιους φίλους και γνωστούς μου -στην πραγματικότητα ξεφορτώθηκα αντί να τα πεταξω στο "καλάθι"- όλα αυτά αυτά τα κομμένα κεφάλια που αντίκρισα, έτοιμος να κάνω εμετό, σε δεκάδες φωτογραφίες από τη Συρία όπου μαίνεται ένας εμφύλιος σπαραγμός.

Όλοι όμως οι άνθρωποι δεν -είναι υποχρεωμένοι να- αντέχουν το ίδιο...

                                      Φωτ. Ν. Τσίγκας

 Ένας από τους φίλους που πήρε το mail  βγήκε νυχτιάτικα στο μπαλκόνι και κάπνιζε απανωτά δίχως να μιλά σε κανέναν. Με σκυλόβρισε την επόμενη μέρα...

Κι ένας άλλος που μου φαινόταν πιό ψύχραιμος -λόγω επαγγελματικής-επιστημονικής ιδιότητας και ιδιοσυγκρασίας-  κάθισε και μου έγραψε απανωτά ...mail:

• "Δεν βρίσκω τον λόγο να διασπείρονται σε μέιλ τέτοιες σοκαριστικές εικόνες... Δεν αποκαλύπτουν κάτι καινούργιο, ούτε μπορούμε να κάνουμε κάτι γι' αυτό ως μονάδες -δυστυχώς. 

• Ο άνθρωπος δεν είναι υπεράνθρωπος, και κάθε μέρα τον έχουν ανάγκη τα παιδιά του, οι ασθενείς του, η ζωή... Με συναισθηματισμούς δεν λύνονται αυτά - ούτε με σοκαριστικούς, ωμούς αιφνιδιασμούς (κι αυτοί είναι μια μορφή τρομοκρατίας - με πρώτες τις ειδήσεις των οκτώ). Θα έπρεπε να είχαμε αυτοκτονήσει ομαδικά ως ανθρωπότητα, μόνο και μόνο από διαμαρτυρία για πολλές γενοκτονίες. Θα άλλαζε κάτι; 

• Όχι λοιπόν. Κι αν δεν υπάρχουν ήρωες που να μπορούν με μια ρομφαία να σταματήσουν διαπαντός το κακό απ' τον κόσμο, υπάρχουν καθημερινοί ήρωες, σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Το να τους φρικάρω με όλη την παράνοια του κόσμου (την ήδη γνωστή) θα ήταν αψυχολόγητο.Δεν με κάνει πιο άνθρωπο να νιώσω το στομαχικό άλγος του πεινασμένου -αλλά το να βρω τρόπο να τον ταΐσω. Οι μεγαλύτερες ανθρωπιστικές επαναστάσεις γίνανε με ρεαλισμό. Όχι με την λογική "εφόσον δεν μπορώ να κάνω κάτι άμεσα, ελάτε όλοι να πάθουμε κατάθλιψη και διαταραχή μετατραυματικού στρες".

YΓ. Μου προκαλέσατε κεφαλαλγία, μου χαλάσατε τον ύπνο -και αντί μιας απλής συγγνώμης για την (υποκειμενική έστω) ενόχληση επιμένετε να υιοθετήσω ένα καταθλιπτικό συναίσθημα μέσα από το οποίο φιλτράρεται ο κόσμος του καθενός... Αντί να μεμψιμοιρώ καφενειακά, προτιμώ να πάω στα γραφεία της Unisef το απόγευμα, να προσφέρω το ελάχιστο για τα παιδιά του Τσαντ (της πιο φτωχής χώρας στον κόσμο) που γι' αυτά γίνεται μέγιστο (δείτε την τελευταία εκπομπή του Τσίμα). Εναλλακτικά, μπορώ να αυτοχειριαστώ που υπάρχει τόσο ακραία φτώχια. Ποτέ ο κόσμος δεν ήταν παράδεισος - αλλά ευτυχώς υπήρχαν πάντοτε άνθρωποι που προσπάθησαν να τον κάνουν λιγάκι καλύτερο. Το πιο εύκολο πράγμα είναι η απαισιοδοξία". 


Έτσι λοιπόν έχασα κάποιον σχεδόν φίλο...

Κι αυτό εξομολογούμαι τώρα  δημοσίως, συνειδητοποιώντας πως η κοινοποίηση  της βιωμένης φρίκης που έχει ήδη δημιουργήσει "τετελεσμένα" -θύματα χωρίς κεφάλια, ομαδικούς τάφους, εξανδραποδισμούς πόλεων, δυστυχίες ανθρώπινες και πολλά άλλα ακόμα- δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτε. 

Απλά θα επιβεβαιώνει, γι΄ακόμα μια φορά, πως η παράνοια των πολέμων δεν έπαψε και δεν θα πάψει ποτέ κι απομένει μονάχα μια ηθική στάση ζωής που θα της αμύνεται, ίσως εις το διηνεκές, συνήθως χωρίς επιτυχία*...





*βλ. σχετικά "Ο βίος και η βία αν τα βρει σκούρα θα σε κάνει σαπούνι" του Γ. Ζήκα , για το βιβλιο του Αλεξ. Κοσματόπουλου"Ο Αγρός του Αίματος".