Για να μην ξεχνιόμαστε!

 

Είχε την τιμητική του σήμερα  ο σεβαστός και καλός μου φίλος Νίκος Δήμου στη Καθημερινή: Το εμβληματικό «Δεν ξεχνώ» σε αφίσα-κουβερτούρα του Κυριακάτικου φύλλου της εφημερίδας. Ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν ότι το πασίγνωστο σήμα  ήταν ιδέα του Νίκου και δημιούργημα της γραφιστικής ομάδας της εταιρίας του, που αυτός διηύθυνε κι όλας, της Δέλτα Δήμου (ΔΔ). Τη δημοσίευση συνοδεύει και ολοσέλιδη αναφορά -άρθρο του Παύλου Παπαδόπουλου με αποσπάσματα συνέντευξής του.

Πλησιάζει η θλιβερή επέτειος της επέμβασης της Χούντας στην Κύπρο (ακριβώς μισό αιώνα πριν!) που προκάλεσε την εισβολή των Τούρκων  και τον Αττίλα Ι και ΙΙ, το καλοκαίρι του 1974. Η Κύπρος έμελλε να είναι η Ιφιγένεια που θα θυσιαζόταν για να φύγει η ολέθρια σπείρα των γελοίων αξιωματικών και να αποκατασταθεί «η δημοκρατία μας» (έρμη αποκατάσταση αν δούμε τα σημερινά καταντήματά της). Όταν θα αναφερόμαστε στην Κύπρο πάντως πολύ πρέπει να προσέχουμε εμείς οι Ελλαδίτες Έλληνες. Τους καταστρέψαμε μια χαρά του κύπριους και ανοίξαμε τους ασκούς του Αίολου για την φανερά επικείμενη διχοτόμηση. Λάθη επί λαθών και μονομανίες απύθμενες και συναφείς παθολογίες οδήγησαν σ’ αυτό… Μεταφέρω από το άρθρο:

 Η σχέση του με την Κύπρο ξεκινάει από τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα της δεκαετίας του 1950, όταν συμμετείχε στις διαδηλώσεις υπέρ της Ένωσης. Στη συνέχεια, ως μεταπτυχιακός φοιτητής στο Μόναχο, όπου σπούδασε φιλοσοφία και αγγλική φιλολογία, θυμάται ότι του έστελναν από την Αθήνα προπαγανδιστικά φυλλάδια για την Κύπρο, αλλά απογοητεύτηκε από την ποιότητά τους και δεν τόλμησε να τα διανείμει. Θυμάται ακόμη τις συνομιλίες της Ζυρίχης το 1959 και, αν και συμφωνούσε με τον Σεφέρη, λέει ότι συμβιβάστηκε με τον συμβιβασμό. Θεώρησε τον συμβιβασμό καλύτερο από έναν συνεχόμενο εμφύλιο πόλεμο στο νησί.

Χάρηκε όταν άκουσε για το σχέδιο Άτσεσον το 1964 (από το όνομα του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Ντιν Άτσεσον) που προέβλεπε την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα υπό τον όρο της παραχώρησης στους Τούρκους μιας στρατιωτικής βάσης στην Καρπασία. Ο Γεώργιος Παπανδρέου συνόψισε το σχέδιο λέγοντας ότι μας χαρίζουν μια πολυκατοικία με αντάλλαγμα μια γκαρσονιέρα», αλλά εκτιμούσε πως ο Μακάριος δεν ήταν διατεθειμένος να το αποδεχθεί.

Ο Δήμου υπενθυμίζει ότι στο σχέδιο Άτσεσον προβλεπόταν η επιστροφή των Ελλήνων που είχαν εκδιωχθεί από την Κωνσταντινούπολη και η αποκατάσταση του νομικού καθεστώτος σε Ίμβρο και Τένεδο. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ έγραψε ένα δίτομο έργο για το Κυπριακό, που ονόμασε «Ιστορία Χαμένων Ευκαιριών». Ο Δήμου συμφωνεί με την ουσία αυτής της φράσης.

Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο μύλο. Έγιναν και άλλες συμβιβαστικές προσπάθειες («Σχέδιο Ανάν» κλπ.) αλλά εκείνο που ξέρω εγώ είναι πως ο Φάκελος της Κύπρου παραμένει κλειστός. Φαίνεται πως και ξεχνούμε και δεν θέλουμε (ή φοβόμαστε) να μάθουμε. Πράγμα όχι και τόσο ασύνηθες προκειμένου για  Έλληνες. 

Διότι Εθνικόν (δεν) είναι το αληθές.

 

 

1987- «Κύπρον οὗ μ’ ἐθέσπισεν…»

 

Ανακατωμένα ονόματα όπως τα χώματα με τα αγριόχορτα, τα τριβόλια, τα χαλίκια ή τη σκόνη του δρόμου και του καιρού: Λακατάμια, Λουρουτζίνα, Βυζακιά, Κοφίνου, Κοκκινοτριμυθιά, Αθαλάσσα, Αγλαντζιά, Μαλούντα, Άγιος Ιωάννης, Zύγι, Γέφυρα Γερμασόγια και Λεμεσός, Λάρνακα, Πάφος, Λευκωσία, Αγία Νάπα, Αθιένου, Δάλι, Τσέρι, Φυλακισμένα μνήματα, Άγιος Σωζόμενος, Στρόβολος, Γέρι… Παντού πήγα. Όλα τα περπάτησα εκείνο το καλοκαίρι του ΄87. Με τα πόδια, σε πορείες νύχτα ή μέρα.

Σε ασκήσεις τις ΕΛΔΥΚ ή για υπηρεσιακές ανάγκες. Σπάνια σε περιπτώσεις λυτρωτικής περιήγησης ή ανάπαυλας. Στην Πάφο, είχα  νιώσει πως, από μια μικρή ρούγα που έβλεπε στη θάλασσα κατά το ενετικό τείχος, περνούσε ο μοναδικός αέρας που έμπαινε στην πόλη και κρατούσε τους ανθρώπους ζωντανούς. Από οπουδήποτε αλλού λάβα κατέβαινε στα πνευμόνια. Στη Λάρνακα, όπου όταν άρον-άρον έφτασα στο αεροδρόμιο της με το C-130, το αξιομνημόνευτο δεν ήταν τα δεξιοτίμονα αμάξια και η υποχρεωτική οδήγηση αριστερά στο δρόμο μα το ότι, από την πολλή ζέστη, ο κάθε άνθρωπος είχε τον τρεμάμενο αντικατοπτρισμό του, μαύρος μέσα στην ανυπόφερτη αντηλιά λίγα μόλις μέτρα μακρυά. 

Στην Πράσινη γραμμή, στο Λήδρα Πάλλας—σ΄ ένα ξενοδοχείο που έμεινα, με τον ξύλινο μεγάλο ανεμιστήρα στην οροφή, τα ξεχαρβαλωμένα παλαιικά έπιπλα στο ψηλοτάβανο δωμάτιο, το στρατιωτικό τζιπ που ερχόταν το πρωί να με πάρει για το Τάγμα και το απόγευμα να με φέρει πίσω— γινόμουν μέρος του σκηνικού και της ατμόσφαιρας της τριλογίας του Τσίρκα, που εκείνον τον καιρό διάβαζα. Λευκωσία… Ω, πόλη χωρίς βιβλιοπωλεία τότε και ω, πόλη ακατοίκητη μετά τις οκτώ το βράδυ. Μονάχα αρσενικοί επήλυδες και οι περαστικοί αδειούχοι στρατιώτες πριν την επιστροφή στα τάγματα της ΕΛΔΥΚ γυρόφερναν σαν σκύλοι ερημικοί... «Είναι τιμή να είσαι Τούρκος» γραμμένο στον Πενταδάκτυλο και η τουρκική ημισέληνος. Υπενθύμιση και όριο της χαραγμένης —από το ΄64 στη Ζυρίχη— και ποθούμενης, διχοτόμησης του νησιού. Η νυκτερινή Λευκωσία γιόρταζε στις ντίσκο της Μακεδονίτισσας δίπλα στον τύμβο με τους είκοσι επτά Έλληνες καταδρομείς, τους επιχωματωμένους μαζί με το αεροπλάνο τους εκεί όπου έπεσαν. Το ΄74, από τη λανθασμένη κατάρριψη του μεταγωγικού Noratlas από Κύπριους μέσα στον πανικό και εξαιτίας του βλακώδους επιχειρησιακού σχεδιασμού της ελληνικής χούντας. (Το 2016 ξεθάφτηκαν και επέστρεψαν στα δικά τους χώματα οι νέοι εκείνοι που «επισήμως» δεν έχουν κηρυχθεί ποτέ ως «ήρωες»…).

Χόρευαν οι νέοι Κύπριοι και άλλοι. Κανείς τους δεν ήθελε να θυμάται τι έγινε λίγο πιο κει. Κι ας είχαν περάσει μόλις δεκατρία χρόνια, κι ας ο πόλεμος ήταν ξανά επί θύραις… Ο μοναδικός επιζών καταδρομέας, Θανάσης Ζαφειρίου, που ζούσε στις Δυτικές συνοικίες, παραπληγικός από τότε —πήδηξε σ' ένα χωράφι χωρίς αλεξίπτωτο από το αεροπλάνο πριν αυτό πέσει—, ήρθε κάποτε στο ιατρείο και μου είπε: «Οι γονείς μου στη Ελλάδα έκαναν την κηδεία μου και τα εννιάμερα ενώ ήμουν ζωντανός». Το ’χε πει πολλές φορές αυτό και στις εφημερίδες σε συνεντεύξεις…

Τα λέω όλα τούτα γιατί δεν (θέλω να) ξεχνώ.  Και γιατί τα βήματά μου στην Κύπρο —δίκαια— δεν άφησαν το παραμικρό ίχνος. Μοναχά μέσα μου, ο ήχος τους, υπάρχει ακόμα…

 

*Στις φωτογραφίες: (1) ένας σπάνιος χάρτης της Κύπρου [διαδίκτυο], (2) το τύποις διαβατηρίου δίπτυχο της ΕΛΔΥΚ για τα αεροπορικά ταξίδια Κύπρος -Ελλάδα με επιστροφή και (3) μια φωτογραφία του Μνημείου της ΕΟΚΑ, στον Προμαχώνα Ποντοκράτορα των Ενετικών τειχών—κοντά στην Αρχιεπισκοπή, τραβηγμένο με την ΖΕΝΙΤ-Ε που είχα τότε.