Elgar '96

KOSTAS LOUSTAS (7) 

 

Το 1998 η έκθεση της συλλογής Elgar ‘96. Όπου το βιολί σε όλες τις δυνατές θέσεις και πόζες στο χώρο: Πλάι σε ανοιγμένες παρτιτούρες, σε ανθογυάλια με τριαντάφυλλα κόκκινα ή κίτρινα, ακουμπισμένο στην πλάτη μιας καρέκλας στο σαλόνι ή αφημένο πάνω στην τραπεζαρία. Σύμβολο ζωής για τον Λούστα. Ισχυριζόταν ότι στη Νέα Υόρκη είχε καταφέρει να αποκτήσει  ένα από τα βιολιά του περίφημου Άιζακ Στερν. 

Η βιολονίστρια μητέρα του «απέδρασε» κάποτε από την υγρή, παγωμένη και σκοτεινή Φλώρινα, ακολουθώντας τις γραμμές της δικής της ζωής, εγκαταλείποντας διαπαντός  την οικογενειακή στέγη. Το βιολί αποτέλεσε αργότερα για τον Λούστα το αντιστάθμισμα, μια υπεραναπλήρωση όπως θα έλεγαν οι ψυχαναλυτές. Τουτέστιν: η αντιμετώπιση της μητρικής απουσίας μέσα από τη μαθητεία στο βιολί, του ίδιου αλλά και των παιδιών του αργότερα, αφού όλοι τους έχουν σπουδάσει μουσική. Δεν τα επέβαλε κανείς σε κανέναν όλ' αυτά με το στανιό. Μόνα τους έγιναν. Διότι: ψυχή ψυχήν ἰᾶται…

Ομολογώ πως, για μια φορά ακόμα, δεν κατάφερα να αντισταθώ: Έτσι, ένα βιολί αυτής της συλλογής ήρθε στο ιατρείο μου. Τον κορνιζωμένο πίνακα κουβάλησε υπό μάλης ο Κώστας. Είχε μαζί του το καρφί και το σφυρί, που τα έβγαλε από τη τσέπη του πανωφοριού του, κι αφού διάλεξε μόνος του την κατάλληλη  θέση στο τοίχο, κρέμασε το κάδρο. Έφυγε αφού πρώτα σταύρωσε τον πίνακα μουρμουρίζοντας κάτι δικά του. 

 

Όσες φορές κοιτάζω το έργο αυτό μου έρχονται στο νου (δηλαδή τα ακούω...) τα σπαρακτικά και άλλοτε κατανυκτικά, σολιστικά επί το πλείστον, μέρη στο κονσέρτο για βιολί σε Β ελάσσονα, έργο 61 του Sir Edward Elgar [ΕΔΩ].

 

                                                    ***

 

*Τα κείμενα που θα δημοσιεύονται με την ένδειξη  KOSTAS LOUSTAS αποτελούν ολόκληρη την ομιλία που είχα ετοιμάσει σχετικά με τη «βιογραφία-γενεαλογία της σχέσης μου» με τον ζωγράφο, ποιητή, μουσικό Κώστα Λούστα στο διάστημα μιας εικοσιπενταετίας μέχρι το θάνατό του. Τελικά μέρος μόνον του κειμένου αυτού διαβάστηκε στην ποιητική-μουσική βραδιά που διοργάνωσε  το «Ίδρυμα Υδρία» της Θεσσαλονίκης, το βράδυ της 2 Φεβρουαρίου του 2023, στη μνήμη του και στην οποία είχα ορισθεί ως «κεντρικός ομιλητής».

 

«Έγκλειστος» πίνακας…

 

KOSTAS LOUSTAS (3) *

 

 

Από τη ζωγραφική μου θέλω κάθε ηθική λύση […] Κακίζω εκείνους που δεν κατάλαβαν ποτέ την ύπαρξη της ανισότητος πάνω στους ανθρώπους, στην τέχνη, στα προβλήματα των εποχών της ιστορίας και στη μοίρα μας. Γι’ αυτό μπερδέψαμε, και σκεφθείτε (για το Θεό), πόσο διακριτικά οφείλουμε να πλησιάσουμε τους ανθρώπους και τις πράξεις τους…

Κώστας Λούστας, Κατάλογος ατομικής έκθεσης στην «Αίθουσα Τέχνης» στη Θεσσαλονίκη, Ιανουάριος 1963.

 

Το 1990 ασκούμαι στην Ψυχιατρική. Όταν δεν έχω εφημερία στο Δημόσιο Ψυχιατρείο μετακινούμαι για διανυκτέρευση-εφημερία στο «Ασκληπιείο», ιδιωτική ψυχιατρική κλινική πάνω από τη …«στάση μηδέν» (!) στο δρόμο προς Πλαγιάρι.

Στο χώρο της διεύθυνσης, όπου συχνά μπαίνω τις νύχτες, για να συντάξω ή να ενημερώσω κάποιο ιστορικό ασθενούς, δεσπόζει στον τοίχο ένας πίνακας μεγάλων διαστάσεων, λάδι πάνω σε καφέ χοντρή κόλα.  Απεικονίζει την περιοχή όπως φαίνεται από κάποιον εξώστη της κλινικής. Σιταροχώραφα με ξανθά στάχια, άσπρα και κόκκινα χώματα, όλος ο χώρος γύρω από το αεροδρόμιο, η Γεωργική Σχολή, στο βάθος δεξιά, με τις εκβολές των ρεμάτων και τις καλαμιές… Η υπογραφή στο κάτω μέρος, όπως και η τεχνική, κραυγάζουν: «Κώστας Λούστας!».

Τώρα, εγώ είμαι ο ιδρυματισμένος (πότε σε στρατόπεδα, πότε σε νοσοκομεία ή σε σκληρές εφημερίες) εδώ και τέσσερα χρόνια πια. Και ο πίνακας του Λούστα «έγκλειστος» Κύριος οίδε από πότε. Προσέχω την αρχιτεκτονική του: Γραμμές παράλληλες ή τεμνόμενες και, σπάνια, ημικύκλια ή τόξα, χωρίζουν-μοιράζουν την επιφάνεια και ορίζουν το θέμα. Τα παλ χρώματα πέφτουν ανάμεσα με φαρδιές πινελιές οριζοντίως, καθέτως ή πλαγίως, γεμίζοντας τα διάκενα. Εν τω μεταξύ, το καφέ φόντο του χαρτιού αφήνεται με θαυμαστό τρόπο να μιλήσει με τον τρόπο του. Μπορεί και γίνεται χώμα αλλά γίνεται και ουρανός… 

Συχνά θαρρώ πως όλα τούτα είναι κοφτές βιολιστικές δοξαριές που αντί να αφήνουν ήχους αφήνουν χρώματα. Το αποτέλεσμα: ο «φωτογραφικός εξπρεσιονισμός» του Λούστα!

 

 

*Τα κείμενα που θα δημοσιεύονται με την ένδειξη  KOSTAS LOUSTAS αποτελούν ολόκληρη την ομιλία που είχα ετοιμάσει σχετικά με τη «βιογραφία-γενεαλογία της σχέσης μου» με τον ζωγράφο, ποιητή, μουσικό Κώστα Λούστα στο διάστημα μιας εικοσιπενταετίας μέχρι το θάνατό του. Τελικά μέρος μόνον του κειμένου αυτού διαβάστηκε στην ποιητική-μουσική βραδιά που διοργάνωσε  το «Ίδρυμα Υδρία» της Θεσσαλονίκης, το βράδυ της 2 Φεβρουαρίου του 2023, στη μνήμη του και στην οποία είχα ορισθεί ως «κεντρικός ομιλητής».