…Αλλά το ωραιότερο κομπλιμέντο
που είπα κάποτε σε γυναίκα
είναι ότι μυρίζει καλύτερα κι από
φρεσκοτυπωμένο βιβλίο
κι αυτό, διάολε, δεν θα
μπορούσα να το πω
αν δεν υπήρχε τυπογραφία.
Κώστας Δεσποινιάδης,
από τη Συλλογή «Ζέλμπα» (2017)
Με τον Αντώνη Μαυρογένη (1956-2025) πρωτοσυνεργαστήκαμε το 2009 όταν ετοιμάζαμε πυρετωδώς το «Ου απάν’ κι ου κατ’ ου κόσμους» (το πρώτο μου βιβλίο). Η έκδοση μπήκε σε προσωρινή αναστολή, γιατί ασχοληθήκαμε, εκτάκτως, με την έκδοση της μικρής συλλογής (σχεδόν όλων των διηγημάτων) του αείμνηστου φίλου Γιώργου Γκολομπία «Ψάχνοντας το χρυσάφι» που τυπώσαμε μαζί με τον αγαπημένο φίλο και διηγηματογράφο Στάθη Κοψαχείλη ώστε να προλάβουμε να το μοιράσουμε στα σαραντάμερα του κοινού μας φίλου που είχε πεθάνει νεότατος.
Για τον Αντώνη μου είχε μιλήσει ο Γκολομπίας, ρέκτης καιόμενος (και) της τυπογραφικής τέχνης, τελειομανής, ενήμερος και λεπτολόγος, στα όρια του ψυχαναγκασμού, ισοβίως. Είχαν συνεργαστεί, λίγα χρόνια πριν (2005), στη θαυμάσια έκδοση του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης με τη συλλογή Γ. Γκολομπία και το σωσμένο αρχείο του καστοριανού φωτογράφου Λεωνίδα Παπάζογλου. Αργότερα τυπώσαμε εκεί, πάλι με έξοδα του Κοψαχείλη και δικά μου, το «Ο Άγιος Ζαμπλακάς» (2014) διήγημα που είχε εξαιρεθεί, για τελείως ιδιαίτερους λόγους, από το «Ψάχνοντας το χρυσάφι» και μας το «χτύπησε» η αλησμόνητη Μάρη Θεοδοσοπούλου που είχε υμνήσει τη συλλογή σε μια κριτική της.
Ύστερα, «κύλησε το νερό στο αυλάκι». Μέσα σε 15 χρόνια ό,τι τύπωσα που με αφορούσε έχει τυπωθεί στο τυπογραφείο Μαυρογένης Α.Ε. του Αντώνη και των αδελφών του που συνέχισαν την τέχνη του πατέρα τους.
Ο δρόμος εκεί άνοιξε από την αρχή και στη γνωριμία-συνεργασία-φιλία με τον σπουδαίο γραφίστα Αλέξη Παπάζογλου, μόνιμου «αρχιεργάτη» του atelier του Μαυρογένη κι εγώ «μαθήτευσα» (και ξεσκόλισα γρήγορα από τα βασικά με αρκετό θράσος). Όλα μου τα βιβλία πια, από το εξώφυλλο μέχρι τους κολοφώνες, σχεδιάζονταν πρώτα από εμένα και το πλάνο υποβαλλόταν στον Αλέξη και φυσικά στον Αντώνη που είχε την εποπτεία και υψηλή επιστασία, προς υλοποίηση...
Χάρη σ’ αυτούς τους δυο απόκτησα σχετική άνεση γύρω από την αισθητική και το στήσιμο ενός βιβλίου. Στήσαμε και τυπώσαμε την πρώτη συλλογή διηγημάτων μου «Εποχιακός Διανομέας» (Πανοπτικόν, 2013). Φτιάξαμε τα «Πατριδογνωσία» (Ι και ΙΙ, 2016, 2019) και το λεύκωμα-χρονικό «Με λίγα ρούχα αιματωμένα»(2017). Επίσης, τα πονήματα του μακαρίτη δάσκαλου και φίλου Πάνου Πούγγουρα «Όταν βλασταίνουν οι τάφοι» (2017) και «Εργαστήριο Φυσιολογίας» (2018) αλλά και το μικρό βιβλίο, μ’ ένα διήγημα του ίδιου, «Στον Χορτιάτη», που μοιράστηκε αντίς κερί στα σαραντάμερά του (Ιούνιος, 2021). Ακόμα, το μικρό μου βιβλίο «Ο άλλος χάρτης της Χίου» (2017) αφιερωμένο στην ποίηση του βορειοηπειρώτη φίλου Θωμά Στεργιόπουλου τυπώθηκε εκεί όπως και το φωτογραφικό λεύκωμα «Η Ελένη του κόσμου» (2021) στη μνήμη της αγαπημένης φίλης Ελένης Κωνσταντίνου.
Τα τελευταία χρόνια «πήγαν» εκεί η εφημερίδα «Το Βογατσικό» και μαζί το ετήσιο θεματικό Ημερολόγιο του Συνδέσμου Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης των οποίων είχα την επιμέλεια.
Στο τυπογραφείο του Αντώνη ετοιμάστηκε και τυπώθηκε επίσης η μετάφρασή μου «Ψάχνοντας βαθιά στο λαγούμι» των Allan Ropper & Bryan Burrell από τις εκδόσεις Ροπή (2022). Στον φίλο εκδότη Πάνο Χαρίτο είχα ένθερμα συστήσει τον Αντώνη και η συνεργασία τους συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Μέχρι και τα μικρά δώρα σε φίλους (όπως πχ. η κάρτα με το ποίημα της Νιόβης Κατάκη-Παπαδημητρακοπούλου και μια φωτογραφία του Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλου, Απρίλιος 2023) στο «τυπογραφείο Μαυρογένης» τυπώνονταν, ιδίοις αναλώμασιν, πάντα.
Τελευταία πρόσφατη και σπουδαία (σεμνύνομαι να το λέω) η συνεργασία μας στην έκδοση είκοσι ποιημάτων του W. Β. Yeats «Για ότι έχει παρέλθει, ή διαβαίνει ή έρχεται…» στη μνήμη της μάνας μου, που μετέφρασα και εκδόθηκε από το «Χρονικό», το 2024.
Αποχαιρετώ τον Αντώνη με οδύνη. Ήλπιζα να συνεχίζαμε πολλά χρόνια ακόμα, όμως οι ουράνιες βουλές ματαίωσαν την προοπτική αυτή. Αλλά ό,τι έγινε ως εδώ καλά καμωμένο: Ποτισμένο με την αγωνία, το μεράκι, την ανθρώπινη απελπισία που γεμίζει τυπωμένες σελίδες στους αιώνες και συνεχίζει εις πείσμα των αλλόκοτων καιρών.
Δυστυχής σήμερα, όμως πάντοτε ευτυχής και τυχερός που σε γνώρισα Αντώνη!
