«αποτελώ ανθρώπινο μοντέλο που έχει αποσυρθεί από την κυκλοφορία».

 

 

Τώρα, καθώς ασχολούμαι με την έκδοση μερικών ποιημάτων του Γέιτς, που έχω αποπειραθεί πριν λίγα χρόνια να αποδώσω στα Ελληνικά, καθώς όλο και λιγότερο γράφω πια, καθώς με συνεπαίρνουν οι μονομανίες μου (αδιάφορες για κάθε έρμα «λογικής», συμφέροντος, πραγματισμού…) νιώθω πως το τυπωμένο χαρτί αποτελεί φιλοσοφική στάση, συνθήκη, άποψη για τον κόσμο. Κι όσοι το (παρ)ακολουθούν είναι από άλλη μάλλον πάστα καμωμένοι. Όχι πως εχθρευόμαστε τα ψηφιακά μέσα (ίσα-ίσα!) μα νιώθω πως βρισκόμαστε «εκτός θέματος και εν συγχύσει» σε σχέση με το εκδοτικό πάρτι και το περιεχόμενό του… Κολλημένοι με κείνη τη μυρωδιά των βιβλίων, την αναγνωρίσιμη με το πρώτο, τις ευφραντικές οπτικές προσλαμβάνουσες και τα απτικά πλουτίσματα μα και το ένδον αποτύπωμα του περιεχομένου τους, ζούμε απομακρυσμένοι από τον κόσμο, σχεδόν αόρατοι μέσα στην πλημμυρίδα των βιβλίων που υπάρχει εκεί έξω…

Κρατώ στο νου μου τις εννιά τελευταίες λέξεις που ’χε πει σε μια συνέντευξή του [ΕΔΩ] πριν οκτώ χρόνια ο (ιδιαίτερος)  Ευγένιος Αρανίτσης:

[…]  νομίζω πως η μετάβαση στο ψηφιακό σύμπαν είναι αυτή που θα μας μεταμορφώσει θεμελιακά – ήδη το κάνει. Είναι τόσο γρήγορες και κατακλυσμικές πια οι αλλαγές, ώστε παρατηρώ πως η απόσταση που έχω από τον κόσμο των παππούδων μου είναι πολύ μικρότερη εκείνης που με χωρίζει από τις νεότερες γενιές. Καταλαβαίνω πολύ καλά πώς λειτουργεί η εποχή, αλλά αποτελώ ανθρώπινο μοντέλο που έχει αποσυρθεί από την κυκλοφορία.

Συνοδεύω τη σημερινή μου «κατάσταση» (τουτέστιν ψυχική διάθεση) με ένα σχέδιο του καλού φίλου συγγραφέα και ποιητή Γεράσιμου Δενδρινού (από το πρώτο τεύχος του περιοδικού Το Παραμιλητό/1988) που, τον ίδιο όπως και αρκετούς άλλους του σιναφιού που εκτιμώ για την ποιότητα του έργου και του λόγου τους, οι σύγχρονες ροπές του εκδοτικού εμπορίου και τα αναγνωστικά ήθη  αγνοούν με σημασία…

Κακό του κεφαλιού τους βέβαια. Των αναγνωστών και των εμπόρων εννοώ. 

 

 

 

 

Δυο εκκλήσεις, μια ερώτηση και μια πρόσκληση της Πηνελόπης Δέλτα προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο

«Μη φύγετε!», «Γιατί φύγατε;», «Ελάτε!», «Φύγετε κύριε Πρόεδρε!» 

 

 

 

 

 Ι

[Από την ημερολογιακή εγγραφή της Δευτέρας, 10 Μαρτίου 1924]¹

 

[…] —«Κύριε Πρόεδρε, σᾶς ἔγραφα σᾶς παρακαλοῦσα, σᾶς ἱκέτευα, μὴ φύγετε ἀπὸ τὸν τόπο!» 

       Μὲ μιᾶς τὸ πρόσωπό του συσπάστηκε. 

     — «Πάλι!», ἔκανε, «ὄχι, ὄχι, δὲν εἶναι δυνατόν! Τί νὰ κάνω πιὰ ἐδῶ! Δὲν μπορῶ πιὰ τίποτε!» 

     — «Μὴ φύγετε, μόνο μὴ φύγετε, μὴν ἀφήσετε τὸν  τόπο...».

 

  ΙΙ

[Απόσπασμα σχεδίου επιστολής πρός τον  Ε.Β.]

 

Κηφισιά 12.ΙΙΙ.24²

 

[...] Γιατί φύγατε, κύριε Πρόεδρε;...
Πεῖτε στὴ γυναίκα σας πὼς μοῦ λείπει πολύ. Ἦταν τέτοια ἀποκάλυψη ἡ εὐγένεια τῆς ψυχῆς της, καὶ τέτοια χαρὰ νὰ τὴν ξέρομε ἐδῶ, στὸν τόπο μέσα, ὅπου γρήγορα θὰ γίνουνταν ὄμορφο παράδειγμα γιὰ τὶς Ἑλληνίδες μας καὶ ὅπου θὰ σκορποῦσε τόσα καλά, ἰδίως ἠθικά!

Σᾶς γράφω γιὰ νὰ σᾶς ὑπενθυμίσω, κατὰ τὴν παραγγελία σας, τὰ χειρόγραφα τῆς Μάνας [δική μας σημείωση: εννοεί την ηρωική αδελφή του Παύλου Μελά, την Άννα Παπαδοπούλου-Μελά, «συμπεθέρα» και φίλη της Π.Δ. που ήταν γνωστή και ως «Μάννα του στρατιώτη» ή «Μάννα» στους Βαλκανικούς Πολέμους και την εκστρατεία της Μικράς Ασίας] καὶ τὸ γράμμα σας ποὺ θὰ τυπωθεῖ στὴν ἀρχὴ τοῦ βιβλίου της. Σᾶς ἐσωκλείω τὴν ἀντιγραφή μέρους ἑνὸς γράμματος τοῦ Πλαστήρα, ποὺ τὸ ἔλαβα δέκα λεπτὰ ἀφοῦ φύγατε. Ἡ ανάγνωση αὐτὴ βάθυνε ἀκόμα περισσότερο μέσα μου τὴν πληγή, ποὺ ἄνοιξε ἡ ἀναχώρησή σας.

Δὲν ἔπρεπε νὰ φύγετε, κύριε Πρόεδρε...

Μὲ βαθειὰ καὶ ἄπειρη ἀφοσίωση

 

Π.Σ. Δέλτα

 

  ΙΙΙ

 

[Επιστολή-πρόσκληση προς τον Ε.Β.]

 

Κηφισιά, 10.11.31³

 

Κύριε Πρόεδρε, εἶστε κουρασμένος, λέτε, καὶ ἔχετε ἀνάγκη ξεκουράσεως. Μὰ δὲ σᾶς ἀφήνουν, ἔστω καὶ σὰν πᾶτε στὸ ξενοδοχεῖο τῆς Κηφισιᾶς νὰ ξεκουραστεῖτε. Έλᾶτε σὲ μᾶς. Τὴν ἄλλη εβδομάδα θὰ ἔχω ἕτοιμο ὁλόκληρο τὸ μικρό σπίτι (τρεῖς κρεβατοκάμαρες, λουτρό, σαλονάκι καὶ τραπεζαρία) ἂν θέλει νὰ μᾶς τιμήσει ἡ Ελενα καὶ νὰ ἔλθει μαζί σας. Μὰ καὶ τοῦτο τὸ Σάββατο, ἂν τύχει καὶ γιὰ ἕνα ἢ ἄλλο λόγο δὲν μπορέσετε νὰ πᾶτε στὸν Πόρο [σημείωση δική μας: εννοεί την περίφημη  «Βίλα Γαλήνη», των βενιζελικών Δραγούμηδων/οικογ. Ζάννου, στον Πόρο], σᾶς προσφέρομε μιὰ κρεβατοκάμαρα μὲ τὸ λουτρό της καὶ ἕνα γραφεῖο, στὸ δικό μας σπίτι, μὲ τὴν ὑπόσχεση νὰ μὴ σᾶς σκοτίσει κανένας καὶ νὰ τρώγετε στὸ γραφείο σας κάθε φορὰ ποὺ βαρύνεστε κουβέντες καὶ συντροφιά. Ἐλᾶτε, κύριε Πρόεδρε, χωροῦμε εὔκολα καὶ τὸ Μιχάλη, μὰ ἐλᾶτε χωρὶς νὰ τὸ πεῖτε σὲ κανέναν καὶ μὴ δεχθεῖτε κανέναν. Κελαδεῖ κάθε πρωὶ ἕνας κότσιφας, καὶ σᾶς βεβαιώνω πὼς εἶναι ξεκούρασμα γιὰ τὰ νεύρα.

Σᾶς τολέγω τόσο ἁπλά! Ἄν θέλετε ἡσυχία σὲ ἀτμοσφαίρα μεγαλης καὶ σιωπηλῆς ἀγάπης, ἐλᾶτε σὲ μᾶς.

Μὲ ἄπειρη ἀφοσίωση

Π.Σ. Δέλτα

 

 IV

 

[Επιστολή- προς τον Ε.Β.]

 

Κηφισιά, 30 Ἰανουαρ. 1935⁴

 

Κύριε Πρόεδρε, φύγετε. Μουντζώσετέ μας όλους και φύγετε. Δὲν εἴμαστε ἄξιοι νὰ σᾶς ἔχομε ἐδῶ. Ἡ τελευταία ἐκλογὴ τῆς Ρεθύμνου ἀποδείχνει τὴ σαπίλα μας. Οἱ χειρότεροι εχθροί σας δὲν εἶναι οἱ Λαϊκοί! Οὔτε ὁ κουτο πόνηρος Τσαλδάρης, οὔτε ἡ φόνισσα Λίνα, οὔτε οἱ πληρωμένοι Πολυχρονοπουλο-Καραθανάσηδες. Οἱ χειρότεροί σας ἐχθροὶ εἴμεθα ἐμεῖς οἱ βενιζελικοί, ἐμεῖς οἱ ἀπειθάρχητοι, ποὺ τὰ ξέρομε ὅλα καλύτερα ἀπὸ σᾶς, ποὺ ὁ καθένας μας ἐννοεῖ νὰ εἶναι ἀπὸ ἕνας ἀρχηγίσκος ἄξιος νὰ διευθύνει τὶς τύχες τῆς ῾Ελλάδας. Καὶ βιαζόμαστε. Καὶ φέρνομε τον Πλαστήρα. Καὶ τὸν ρίχνομε σχεδὸν στὴν παγίδα τοῦ Τσαλδάρη. Καὶ εἶναι θαῦμα θαυμάτων πὼς δὲν τουφεκίστηκε! […]

Μὲ τὴ βαθύτερη ἀφοσίωση

[υπογραφή]

 

 

1.Αρχείο Π.Σ. Δέλτα, Α΄ τόμος, Ελευθέριος Βενιζέλος, Εκδόσεις Ερμής, 1978, σελ. 156.

2.Αρχείο Π.Σ. Δέλτα, ό.π. σελ. 286

3. Αρχείο Π.Σ. Δέλτα, ό.π. σελ. 301

4. Αρχείο Π.Σ. Δέλτα, ό.π. σελ. 307

 

 

 

Η Αθηνά Κακούρη ...«δε χαρίζει κάστανα»!

 

                                                                     Η Αθηνά Κακούρη (φωτ. εκδόσεις Καπόν)

 

[…] Φαίνεται πάντως πως τις στιγμές του μεγαλείου του –ή του παραληρήματός του– ο Βενιζέλος χρησιμοποιούσε ως ψυχολογικό άλλοθι για την ασκούμενη επί των αντιπάλων του τρομοκρατία την προοπτική εθνικού μεγαλείου που πρόσφερε στον τόπο του: «Όταν δώσω την Κωνσταντινούπολιν στην Ελλάδα, θα μου συγχωρεθή από όλους σας, από σας πρώτον, το κακό που έκαμα σε μερικούς αυλόδουλους», φέρεται να είχε πει στον βασιλιά Αλέξανδρο.

Θανάσης Διαμαντόπουλος,   Χωρίς Στέμμα—Η Αβασίλευτη του Μεσοπολέμου—Ανατομία ενός ιστορικοπολιτικού ατυχήματος», Εκδόσεις Πατάκη, Δεκ. 2023, σελ. 74.

 

Κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες το βιβλίο του Ομ. Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου Θανάση Διαμαντόπουλου με τίτλο «Χωρίς Στέμμα» (ο πλήρης τίτλος πιο πάνω)  από τις εκδόσεις Πατάκη. Το πολύ ενδιαφέρον αυτό πόνημα ασχολείται μεν με την (κατά την λογική άποψη του συγγραφέα του) Α΄ Περίοδο της Ελληνικής Δημοκρατίας (1924-1935), αλλά δεν παραλείπει να συνοψίσει, με πυκνό τρόπο, και το διάστημα από το 1910 μέχρι το 1924 που σημαδεύτηκε από την άνοδο στη εξουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου, τους Βαλκανικούς πολέμους, τις απαρχές και την κορύφωση του Διχασμού, την παράδοση των οχυρών του Ρούπελ, την  Άμυνα και την Τριανδρία της Θεσσαλονίκης, την άνευ όρων και ορίων προσχώρηση στην Αντάντ, τον αποκλεισμό του Πειραιά και τον Λιμό της Αθήνας, το κίνημα των επιστράτων, την εκδίωξη του Κωνσταντίνου, τη [γαλλο-]«Βενιζελική τυραννία» από το 1917 μέχρι το 1920, την επάνοδο του Βασιλιά, την Μικρασιατική εκστρατεία, την Καταστροφή, την δίκη και εκτέλεση  των έξι και τα λογής στρατιωτικά κινήματα που ακολούθησαν μέχρι την «κατάργηση της Βασιλείας» όπως και αργότερα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει στις «Ευχαριστίες», η εκ μέρους του συγγραφέα αναφορά στην «έγκριτη, αντιβενιζελικού ασφαλώς προσανατολισμού, συγγραφέα και ερευνήτρια» κ. Αθηνά Κακούρη:  

 [...] Επειδή για την εκπόνηση ενός έργου αναποτίμητη είναι και η συμβολή των αλλόγνωμων, των πλήρως διαφωνούντων, των ολοσχερώς απορριπτικών... Ευγνωμοσύνη ασφαλώς οφείλω και […] προς τη συγγραφέα κα Αθηνά Κακούρη, για τη δριμεία κριτική την οποία και αυτή μου άσκησε, από την ακριβώς αντίθετη οπτική γωνία: τονίζοντας πως, για την περίοδο 1910-1920, έχω «εδραιωμένη τη βενιζελική θεώρηση» και πως χρειάζομαι «πολλά διαβάσματα και πολύ κουράγιο» για να κάνω «τις απαραίτητες αναθεωρήσεις»... Και βέβαια έχει δίκιο ως προς το ότι ο δρόμος προς την -όποια γνώση εμπεριέχει πολλές στροφές, συχνά αρκετών «μοιρών», που ονομάζονται «αναθεωρήσεις» ή «αναθεάσεις», προϋποθέτουν δε αναστοχασμό και αυτοκριτική ετοιμότητα...

Γνωρίζοντας από πρώτο χέρι τη σοβαρότητα, το ταλέντο, την ευγένεια, τη γενναιότητα, την ειλικρίνεια, την ευθυκρισία, την πολυμάθεια, την αστείρευτη φιλομάθεια και τη γενναιοδωρία της κ. Κακούρη,  χαίρομαι που κι εδώ ακόμα, όπου καθώς φαίνεται το βάθρο, του αδιαφιλονίκητα «μεγαλύτερου πολιτικού της Ελλάδας μετά τον Περικλή», χαμηλώνει κάμποσες ακόμα πιθαμές, δεν περιορίστηκε σε φιλοφρονήσεις, ανώδυνες επιδαψιλεύσεις ή πρόχειρους επαίνους και με τόλμη  διατύπωσε μιαν άποψη αυστηρή που στον συγγραφέα τουλάχιστον του βιβλίου αυτού φαίνεται πως στάθηκε χρήσιμη.