Ένα ακόμα αφιέρωμα...

 

 

Παρήγορη η εμφάνιση ενός ακόμα μικρού ένθετου αφιερώματος από την «Καθημερινή» —που διαχρονικά έχει σεβαστεί τη μνήμη και το έργο του Ίωνος Δραγούμη— στο φύλλο της Τρίτης 14 Μαΐου το οποίο, για να την πω την αμαρτία μου, καθώς δεν πληροφορήθηκα έγκαιρα, δεν κατάφερα να προμηθευτώ. Ο ιστορικός Γιάννης Β. Δασκαρόλης, με ισχυρή βιβλιογραφική παρουσία, που έχει μελετήσει την περίοδο του διχασμού και κυρίως μετά την Καταστροφή του 1922, ήταν επιμελητής αυτού του αφιερώματος. Η κριτική του ματιά στον (ακήρυχτο) εμφύλιο πόλεμο αλλά και η (ευμενής, θετική) άποψη του για τον Δραγούμη με προδιαθέτουν αναλόγως για το περιεχόμενο του αφιερώματος που θα φροντίσω να βρω…

Ανακαλώ εδώ την άποψη του κ. Δασκαρόλη για την Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως (το άλλο μεγάλο εγχείρημα του Δραγούμη  —τούτη τη φορά μαζί τον Αθανάσιο Σουλιώτη-Νικολαΐδη— από παλαιότερη εργασία του που βρίσκεται αναρτημένη στο διαδίκτυο. Το απόσπασμα αυτό με κάνει βέβαια να αναρωτιέμαι (ρητορικώς, ούτως ειπείν...)  γιατί άραγε να έχει υποβαθμιστεί τόσο από τη σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία  όσο και από τη λόγια και επιστημονική μερίδα της Κωνσταντινοπολίτικης ομογένειας, εδώ ή στην Πόλη, ο ρόλος  της οργάνωσης αυτής, που οι δυο άνδρες είχαν την ιδέα να ιδρύσουν, ασφαλώς παίζοντας «κορώνα-γράμματα» τη ζωή τους:

Αναμφίβολα, η Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως δημιουργήθηκε και έδρασε μέσα σε περιβάλλον ιδιαίτερα εχθρικό με μικρά περιθώρια ελιγμών. Αυτό που οφείλουμε να υπογραμμίσουμε είναι ότι η οργάνωση δεν παρέμεινε αγκυλωμένη στην ανατολική ιδεολογία των ιδρυτών της, είτε στις προγραμματικές της δηλώσεις και σχέδια. Αντίθετα παρακολούθησε στενά τις εξελίξεις και μετέβαλε τη πολιτική της ανάλογα με αυτές. Έτσι λοιπόν, δεν έχουν αξία οι εύκολες κατηγορίες που έχουν ακουστεί κατά καιρούς για τους ιδρυτές της Οργάνωσης ότι ήταν πολιτικά αφελείς υποστηρίζοντας τους Νεότουρκους.

Επίσης, η ηγεσία της Οργάνωσης προσπάθησε πάντοτε να συντονίζει την δράση της με το ελλαδικό κέντρο και τους σχεδιασμούς του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών. Στέγασε πολιτικά τον ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης σε πολύ δύσκολες εποχές, τον κράτησε ενωμένο, οργανώνοντας τη δράση του και διασώζοντας το ελληνικό του πρόσημο.

 

 

Αναγγελία χωρίς λόγια

 

WILLIAM B. YEATS
Γιὰ ὅ,τι ἔχει παρέλθει ἢ διαβαίνει ἢ ἔρχεται
ΕΙΚΟΣΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ, Μάιος 2024

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ένας αιώνας αφορισμών, επιθετικών προσδιορισμών, κοσμητικών και μη επιθέτων...

 

 

 

Τα μπαούλα μέσα στα οποία μεταφέρθηκε το αρχείο του I. Δραγούμη στη Γεννάδειο το 1959. Το ένα φέρει τα αρχικά M.D. (Markos Stef. Dragoumis), του θείου του Μάρκου που ήταν επίσης διπλωμάτης

 

Τέλος, ἐλπίζω στὸ μέλλον νὰ μοῦ δοθεῖ ὁ καιρός ν’ ἀσχοληθῶ μὲ τὴν παράδοξη κι ἀντιφατική μορφή τοῦ Ἴωνος Δραγούμη. Απ’ αὐτή τὴν ἄποψη, ἡ δουλειά μου μοιάζει κάπως ἀχάριστη. Μὲ τὸν ἴδιο μόχθο θὰ μποροῦσα νὰ εἶχα ἀσχοληθεῖ μὲ πιὸ προσιτά καὶ δημοφιλή θέματα. Ὅμως, αἰσθάνομαι ὅτι αὐτή εἶναι ἡ ἀποστολή μου κι ἐννοῶ νὰ τὴν ἐκπληρώσω.

Οδ. Ελύτης, Συνέντευξη στον Τάκη Μενδράκο

(περιοδ. Επίκαιρα), 24-30 Μαρτίου 1977

 

Δυο χρόνια μετά ήλθε το βραβείο Νόμπελ και ο μεγάλος μας ποιητής ξεχάστηκε σχετικά μ’ αυτό που κρατούσε στα συρτάρια του από τη δεκαετία του ’40 (Ο Γιαννόπουλος και ο Δραγούμης, δεν έχουνε πει, όχι, την τελευταία τους λέξη, έγραψε κάποτε)…

Η ζωή του Ίωνος Δραγούμη πατάει σε τρεις πια αιώνες. Στον 19^ο που γεννήθηκε, στον 20^ο που τον σκότωσαν και στον 21^ο που πασχίζει να αναστηθεί. Τον αντιμάχεται και τον απορρίπτει μετά βδελυγμίας η («ζουρλή»!) αριστερά και η βενιζελική πολιτική και πνευματική γενεαλογία ενώ τον προσεταιρίζεται (ξεδιάντροπα!) η ποινική ακροδεξιά. Τον υπερασπίζονται ορισμένοι πείσμονες έως εμμονικοί (βάζω τον εαυτό μου μέσα σ’ αυτούς), που δεν καταπίνουν αμάσητα από το mainstream  της  μεταπολιτευτικής περιόδου.

Και άλλοι, χαμηλόφωνοι επί το πλείστον, σκεπτόμενοι που δεν ομιλούν από άμβωνος ή με τηλεβόα, έχουν γράψει κάποτε κριτικά δοκίμια ή και εκτενέστερα έργα, προσπαθώντας να αποτιμήσουν το πρόσωπο και το έργο του, να δώσουν απαντήσεις ή να ερμηνεύσουν (ενδεικτικά αναφέρω τους Κλ. Παράσχο, Γ. Ιωάννου, Γ. Θεοτοκά, Στεφ. Μπεκατώρο, Π. Βουτουρή, Σπ. Κουτρούλη, Κ. Χατζηαντωνίου, Έφη Γαζή, Παρ. Ματάλα κλπ.). Στέκουν όμως κι αυτοί συχνά αμήχανοι γιατί ο Δραγούμης από δω τους βολεύει από κει τους ξεβολεύει. Κρατούν λοιπόν λίγο και τα μπόσικα. Και τριγύρω το εχθρικό περιβάλλον με τη στρεβλή εικόνα του παραμορφωτικού τους καθρέπτη και την κοπτοραπτική. Από τι κινούνται όλοι αυτοί που ενεργούν ο καθείς με τον τρόπο του; Για την αποκατάσταση της ηθικής τάξης, για το δίκαιο, προκρίνω εγώ. Αλλά γραφτό τους είναι να παιδεύονται χωρίς δικαίωση καθώς δεν εννοούν να ασχολούνται με πιο προσιτά και δημοφιλή θέματα.

Έχουν λοιπόν όλοι αυτοί λιθάρια να παραμερίσουν, χώματα να απομακρύνουν, αγριοβλάσταρα και τσουκνίδες  να ξεριζώσουν. Μάταιος θα πει κανείς κόπος αφού οι καιροί αντίξοοι. Τους βαραίνει αυτό το πλήθος με τα πικρά και τα γλυκά, τις ξινίθρες και τα ρόδια, τα άγουρα και τα ώριμα, τα αγκαθερά και τα νύσσοντα, τα κελαρυστά και τα βορβορώδη, τα φωτερά και τα ερεβώδη, που σκεπάζουν την περίφημη «ιστορική αλήθεια».

Ιδού λοιπόν κορφολογημένοι μερικοί χαρακτηρισμοί για τον Ίωνα Δραγούμη από τη διαθέσιμη βιβλιογραφία:

 

Ιεραπόστολος της πολιτικής μοναξιάς

Ο Ιδαλγός στην Αγορά

Εθναπόστολος

Εθνομάρτυς

Ένας τέλειος Έλλην

Καλλιμάρτυρας

Θύμα του σκοτεινού κομματικού φανατισμού

Πατέρας του Ελληνικού εθνικισμού

Πατριδολάτρης

Μακεδονολάτρης

Άνθρωπος παντός καιρού

Μεγάλος λογοτέχνης

Ποιητής

Στυλίστας

Ερωτικός

Επανεφεύρεση που ωφελείται από τις ημερολογιακές του καταθέσεις

Ανυστερόβουλος και πρωτότυπος εθνικιστής

Θιασώτης της νιτσεϊκής εξέγερσης κατά του ορθολογισμού

Εθνικιστής φιλόσοφος

Μαχητής της Πέννας και του Ξίφους

Προφήτης του Ελληνικού εθνικισμού

Ένα καθρέφτισμα που μας δυσκολεύει

Μια αντιφατική φυσιογνωμία

Μία μεγάλη αγκαλιά

Στο Μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης

Ευγενική και τίμια μορφή των γραμμάτων μας

Ακτίς φωτός μέσα εις το σκότος

O επιφανέστερος θεωρητικός του ελληνικού εθνικισμού

Γλυκοαίματος και θανάσιμα μισητός

Άνθρωπος των σαλονιών και των κομιτάτων

Ο δημοτικιστής και γόνος καθαρολόγων

Ο σεμνός κι ο ερωτιάρης

 Ο εχθρός της μικρής και εντίμου Ελλάδος αλλά αδελφικός φίλος του βασιλέως

Ο μακράν μέχρι θανάτου από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και οραματιστής κοινός μιας άλλου είδους μεγάλης Ελλάδας

(ο) που έσωσε τη Μακεδονία

Οραματιστής

(ο που) δεν ανήκει σε Κανέναν

Ρομαντικός ιδεολόγος

Ένας άνθρωπος γεμάτος φως

Μοντέρνος συνεχιστής των οραμάτων του Ρήγα

Το ξυπνητήρι του Ελληνισμού

Έλληνας για όλες τις εποχές

Ο ασυμβίβαστος

Παράδοξη και αντιφατική μορφή

Μορφή ωραία, ευγενική και τρικυμισμένη

Ξεχωριστός αστός πολιτικός

Εξαιρετικός άνθρωπος, ευγενικός στοχαστής, τίμιος πολιτικός και φανατικός ιδεαλιστής

Εμπνευσμένο πρωτοπαλίκαρο της τάξης του

Διαχρονικός «σταρ» της ελληνικής ακροδεξιάς

Αταξινόμητος

Πρωτοφασίστας

Εθνικοσοσιαλιστής

λοξίας

Αποτυχημένος

«τζόρας»

ελληνάρας

Αιρετικός οραματιστής

Μεγάλος πολιτικός

Ο ελληνικός εθνικισμός στην καθαρή του μορφή

 Ανορθολογικός

Ιδιόμορφος

πολυπρόσωπη αλλά και αντικρουόμενη φυσιογνωμία

ιδιόμορφος εθνικιστής

Αυτοαναλυόμενος

Αντισημιτης

Αντικληρικλιστής

Αντιφιλελεύθερος

Αντιδημοκρατικός

Αντικοινοβουλετικός

Αντιβενιζελικός

Αυταρχικός

Αμφιλεγόμενος

Αντιφατικός

Αντιδραστικός

Συντηρητικός

Φιλομοναρχικός

Υπερτιμημένος

υπερτιμημένος  ως πολιτικός (και υπερεθνικιστής)

 

Και οὐκ ἔσται τέλος! 

Άντε τώρα μέσα σ' όλ' αυτά να μπεις για να ξεβοτανίσεις...