"Οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στους ανθρώπους ενόνονται μέσα μου και σβήνονται, και έτσι είναι οι άνθρωποι ίδιοι, αφού εγώ τους βλέπω όλους και τους βλέπω κατά το δικό μου τρόπο, τον ένα".
Ίων Δραγούμης, "Φύλλα ημερολογίου Δ΄"(1908-1912)
"Η προσπάθεια που κάνει η ακροδεξιά να οικειοποιηθεί ορισμένους στοχαστές ή ορισμένες αξίες , μπορεί να απαντηθεί με την γνώση των κειμένων και την γνώση των ιστορικών γεγονότων".
Σπ. Κουτρούλης (από σχόλιο σε "ανάρτηση" του blog του)
O IΔΑΣ - έργο του Ομ. καθηγητή Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ
Δημήτριου Καραμήτσου, Λάδι σε καμβά 30Χ40 (2010)
Για πάνω από ενενήντα χρόνια, από τον άδικο θάνατο του Δραγούμη, το κατεστημένο (ιστορικό, πολιτικό, δημοσιογραφικό κλπ) εξαίσια συσκοτίζοντας, διαστρεβλώνοντας, αποσιωπώντας το έργο του και αφήνοντάς το στο έλεος κομματικών, πολιτικών και ιδεολογικών σκοπιμοτήτων κατέστησε τον αριστοκράτη και ευγενή της πολιτικής σκηνής Ίωνα Δραγούμη κατ΄ουσίαν έναν αποσυνάγωγο. Τέλος σχεδόν τον "δώρισε", σηκώνοντας με αδιαφορία του ώμους, στο κόμμα του μίσους. Η "τελετή τιμής στον Ίωνα" από τη Χρυσή Αυγή στο Βογατσικό Καστοριάς, τόπο καταγωγής των Δραγούμηδων, κατά το φετινό Αύγουστο, υπήρξε μια λαμπρή απόδειξη των παραπάνω! Λυπούμαι που οι συντοπίτες μου Βογατσιώτες μοιάζει να ενθάρρυναν την εκδήλωση (στην καλύτερη περίπτωση μπορώ να δεχτώ πως πιάστηκαν στον ύπνο). Και θλίβομαι επίσης βαθιά για την απουσία του Δήμου Ορεστίδος που επέτρεψε αυτή τη βεβήλωση στο όνομα του Ίωνα.
Βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα τη συνοπτική ανθολόγηση κειμένων (κυρίως από τα "Φύλλα Ημερολογίου" του Ίωνα) που έκανε ο συγγραφέας Σπ. Κουτρούλης και στη συνέχεια ο ίδιος ανάρτησε στο blog του με τίτλο "Ίωνας Δραγούμης: 31 ΙΟΥΛΙΟΥ 1920 - Η Εκτέλεση" [http://koutroulis-spyros.blogspot.gr/2010/07/blog-post_8607.html ]. Στο κείμενό του αναφέρεται φυσικά στην εκμετάλλευση - οικειοποίηση των ιδεών του Ίωνα από την "Ακροδεξιά" *. Αμέσως παρακάτω παρατίθεται εκτενές απόσπασμα τη δημοσίευσης κυρίως με τα ανθολογημένα μέρη από τον Σ.Κ..
(*ΣΗΜ. Εννοεί προφανώς την τότε υπολογίσιμη δύναμη ΛΑ.Ο.Σ. -που σήμερα πια έχει απαλειφθεί σαν κοινοβουλευτική παρουσία παραχωρώντας τη θέση του στον -μαζικότερο και εκτός ελέγχου- όχλο της Χ.Α.).
(...) Ο Δραγούμης στρατεύθηκε για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, για την Βαλκανική συνεργασία, για τον δημοτικισμό, για τον κοινοτισμό, τον σοσιαλισμό.
Στο ημερολόγιό του, στις 14 Αυγούστου 1919, συναντούμε την με μεγάλη καθαρότητα περιγραφή του ανατολικού κράτους , που παρουσιάζει μεγάλη ομοιότητα, με τις ομοσπονδίες κοινοτήτων που είχαν προτείνει διάφοροι αναρχικοί όπως ο Μπακούνιν. Το γεγονός αυτό οφείλεται ότι την εποχή εκείνη, ο Δραγούμης επηρεάζεται από διάφορους αναρχικούς, που μελετά στην εξορία στην Κορσική, αλλά και οι Ρώσοι αναρχικοί παίρνουν στοιχεία για το κοινωνικό τους όραμα από την κοινότητα και τις διάφορές μορφές συνεργατισμού που υπάρχουν τόσο στον ελληνικό χώρο, όσο και στην Ρωσία και τις υπόλοιπες χώρες της ανατολικής Ευρώπης:
"Εγώ βλέπω στους Έλληνες την κρυμμένη δύναμη, γυρεύοντας καινούργια καλούπια, να φτάσουν στην Ανατολή, ανατολικό κράτος ή ανατολική ομοσπονδία από κράτη εθνικά όπου, στο καθένα μέσα, να μπορεί να ζή αυτόνομα ή αλλόφυλη ανατολική κοινότητα. Έγινε εν μέρει και γίνεται ολοένα η αποκατάσταση των ανατολικών εθνών σε κράτη ανεξάρτητα, πρώτο στάδιο, σύμφωνο με το σύγχρονο δόγμα των εθνικοτήτων. Έπειτα θα 'ρθουν καταποδιαστά η αυτονόμηση των κοινοτήτων σε κάθε περιφέρεια".
Ενδιαφέρον για την εξέλιξη της σκέψης του Ι. Δραγούμη παρουσιάζουν τα Φύλλα Ημερολογίου -Εκδόσεις ΕΡΜΗΣ -(η ορθογραφία σύμφωνα με το πρωτότυπο):
" Όταν με κατατάσσουν στους νασιοναλιστές με μικραίνουν , με κάνουν κομματάρχη, ενώ κομματάρχης δεν είμαι".
( Φ.Η. τ.Ε΄ σελ.74)
"Όταν ανακατόνεται αίμα Ελληνικό με αίμα Ρούσικο , γεννιούνται άνθρωποι ενεργητικοί και ζουμεροί… Πηγαίνοντας στην Ελληνική εκκλησία σήμερα συλλογίστηκα την αποστολή μου. Ελληνορώσος Ανατολίτης να διδάξω στους Ρώσους και στους Έλληνες την Ανατολική ψυχή τους , την τόσο διαφορετική απο τη Δύση και τον Ευρωπαικό πολιτισμό. Άμα οι Ρώσοι και οι Έλληνες νοιώσουν αυτό θα κάμουν μεγάλα έργα. Μα οι Ρώσοι είναι οι πιο κατάλληλοι να εκπληρώσουν την ανατολική αποστολή τους, γιατί είναι πιο θρησκευτικοί, πιο νέοι, πιο ακατέργαστοι, πιο μελλοντικοί ! Δεν τους βαραίνουν τόσο παλιοί πολιτισμοί μέσ' την ψυχή τους ". ( Φ.Η. τ.Ε΄ σελ.74)
"Ο τρόπος που με μεταχειρίστηκαν και με μεταχειρίζονται οι κυβερνήσεις της Αγγλίας και Γαλλίας, εμένα το άτομο στον κόσμο, το άτομο χωρίς δικό μου κράτος να με προστατέψει, μ’ έκαμε να σιχαθώ ολότελα τις κυβερνήσεις και τα κράτη που και πριν τα σιχαινόμουν, και μ' έκαμαν να συμπαθήσω τους σοσιαλιστές που αποδοκιμάζουν τα κράτη όπως είναι τώρα οργανωμένα, στηριζόμενα στην κεφαλαιοκρατία, και τους αναρχικούς που δε θέλουν κράτη καθόλου. Και μούρχεται να συμμαχήσω μαζί τους". ( Φ.Η. τ.ΣΤ΄ σελ.43)
"Μα ο αρχικός εγωισμός μεταμορφόνεται με τον καιρό, και σ' έναν πολιτισμένο άνθρωπο και σε μια πολιτεία έχει καταντήσει, αυτοθυσία και αυταπάρνηση και αγάπη, και ο πατριωτισμός αλληλεγγύη (σολινταρισμός ), ο σοσιαλισμός και αλληλοβοήθεια ηθική". ( Φ.Η. τ.ΣΤ΄ σελ.54)
"Τι είμαι εθνικιστής , κοινωνιστής; Όλ’ αυτά, αλλά προπάντων άνθρωπος".
( Φ.Η. τ.ΣΤ΄ σελ.57 )
"Δηλαδή όποιος δεν αγαπά πρώτα την πατρίδα του δεν μπορεί να αγαπά αληθινά την ανθρωπότητα. Όποιος δεν αγαπά τον εαυτό του, δεν αγαπά αληθινά τους άλλους… Όχι, αλλά η βαθειά συνείδηση δείχνει στον άνθρωπο πως δεν είναι άτομο παρά έχει μιαν αλληλεγγύη με τους άλλους ανθρώπους, κοντινούς του και μακρινούς, ζωντανούς και πεθαμένους, και μελλόμενους ακόμη, και αυτή η εικόνα της αλληλεγγύης τον κάνει να νοιώθει τους δεσμούς του και παραδέχεται τις αναποδιές του, τις δυσκολίες του και τα δεσμά του ακόμη, τη μικρότητα του με κάποια φωτεινή γαλήνη, πλαταίνει τον εγωισμό του, τον κάνει επιεικέστερο για τους άλλους και σκληρότερο για τον εαυτό του, τον υψόνει από στενό συμφεροντολόγο σε ασυμφεροντολόγητο άνθρωπο, αγαθότερο για τους άλλους, σημαντικότερο. Και έχοντας πάντα μπροστά του σαν όραμα την εικόνα αυτής της αλληλεγγύης, ζώντας μέσα στο φώς της, και ενεργεί πια σύμφωνά της, αναγνωρίζει τα δικαιώματα των άλλων, στεριόνει τον αυτοπεριορισμό του και την αυτοκυριαρχία του… Αγαπώ παρά πολύ τον άνθρωπο για να γίνω στενός σοσιαλιστής. Αγαπώ παρά πολύ τον άνθρωπο για να γίνω στενός πατριώτης. Αγαπώ παρά πολύ τον άνθρωπο για να νοιώσω τον εαυτό μου άτομο".
( Φ.Η. τ.ΣΤ’ σελ.58-59 )
"Κάτω όλοι οι ιμπεριαλισμοί! Θα ησυχάσουν πολύ και θα καλητερέψουν πολύ οι άνθρωποι άμα πάψουν να έχουν χωματική λαιμαργία, δηλαδή να διψούν για ν’ απλωθούν σε ξένα χώματα , να ορίζουν όλο και περισσότερα χώματα. Να θέλουν τα έθνη να ορίζουν ανθρώπους το εννοώ, μα πως να τους ορίζουν; με το πνεύμα, με τον πολιτισμό τους τον ανώτερο. Άς δημιουργήσουν τα έθνη πολιτισμούς και άς επηρεάζουν τα άλλα έθνη, άν μπορούν. Κι όποιος κάμει τον καλήτερο" ( Φ.Η. τ.ΣΤ’ σελ.58-59).
"Μια περίοδο της ζωής μου εθνικιστική (από τα 1902 ως τα 1914 απάνω κάτω). Έπειτα έβαλα μια petition de principe στο νασιοναλισμό μολονότι ενεργούσα σύμφωνά του. Τώρα μπαίνω σε μια σοσιαλιστική και ανθρωπιστική περίοδο. Αρχίζω να λαβαίνω συνείδηση του αναρχισμού μου (1917-1919) και προχωρώ. Δόξα στην εξορία μου και στην καταναγκαστική αδράνεια. Και σ’αυτό να βάλω une petition de principe. Στην πρώτη περίοδο επίδραση του Nietsche και Barres. Στη δεύτερη Τολστόι, Rousseau, Κροπότκιν, Gide. Στην πρώτη περίοδο Μακεδονική ενέργεια. Στη δεύτερη Ρώσικη επανάσταση και κοινωνική επανάσταση παντού. Στη Μακεδονική ενέργεια έλαβα μέρος, στην κοινωνική επανάσταση όχι ακόμα. Ο Barres στο νασιοναλισμό που έπλασε δεν έκαμε άλλο παρά να δώσει συνείδηση σ’ ένα αίσθημα βαθιά ριζωμένο στην ανθρώπινη ψυχή, στον πατριωτισμό. Ο Κροπότκιν και Μπακούνιν δεν κάνουν άλλο παρά να δίνουν συνείδηση (τη συνείδηση που αυτοί οι ίδιοι έλαβαν) ενός άλλου βαθιού αισθήματος, της αλληλοβοήθειας μεταξύ στους ανθρώπους" ( Φ.Η. τ.ΣΤ΄ σελ.73).
Στον ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ (εκδόσεις ΕΥΘΥΝΗ ) γράφει για τον δημοτικισμό:
"Δυό παραδόσες μας κληροδότησε ο βυζαντινός πολιτισμός , μια τη σχολαστική λογιωτάτη και μια τη λαϊκή δημοτική. Αυτή η δεύτερη παράδοση είναι ο εσωτερικότερος και γνησιότερος κρίκος, που μας συνδένει με τους παλιότερους ελληνικούς πολιτισμούς όλους… Η λογιώτατη παράδοση είναι το τελευταίο φανερό απομεινάρι του βυζαντινού πολιτισμού, σαν ένα ξερό φύλλο που δεν έπεσε ακόμα από το δέντρο. Ο χυμός του δέντρου είναι η δημοτική παράδοση" (σελ. 112).
Αν τα παραπάνω δεν έχουν αποθαρρύνει τους "συναγωνιστές της Χ.Α." -όσους φυσικά απ' αυτούς γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή- που είχαν το απροσμέτρητο θράσος να απαντήσουν δια του τύπου σε μέλος της οικογένειας του Ίωνα που ενοχλήθηκε και κατήγγειλε τη βεβήλωση του μνημείου του, ανακαλώντας ..."τσιτάτα" από το έργο του Ίωνα που τάχα τους εκφράζουν ιδεολογικά, ελπίζω να τους αποθαρρύνουν- ή τουλάχιστον προβληματίσουν- όσα παραπάνω αναφέρονται.
Του χρόνου πάντως, αξίζει να περιφρουρηθεί η προτομή του Ίωνα πρώτα από όσους βογατσιώτες σέβονται τον εαυτό τους. Η οικογένεια οφείλει να ζητήσει από το Δήμο Ορεστίδος να λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μην ξανασυμβεί το ..."ατύχημα" σύμφωνα με το νόμο περί προσβολής της μνήμης νεκρού.
Ο νόμος είναι σαφέστατος επ' αυτού ( ἄρθρο 365 τοῦ Ποινικοῦ Κώδικα ) :
«Ὅποιος προσβάλλει τήν μνήμη νεκροῦ μέ βάναυση ἤ κακόβουλη ἐξύβριση ἤ μέ συκοφαντική δυσφήμηση τιμωρεῖται μέ φυλάκιση μέχρις ἕξ μηνῶν».
Από την διάταξη αυτή συνάγεται ότι "ὁ σεβασμός τον ὁποῖον ἐξασφαλίζει τό δίκαιον πρός τόν νεκρόν δέν ἀφορᾶ μόνον τό σκήνωμα αὐτοῦ, ἀλλά καί τήν ἐν γένει προσωπικότητα αὐτοῦ ἐν ζωῇ, ἡ ὁποία συνεχίζεται μετά θάνατον ὡς μνήμη τεθνεῶτος. Προβλέπεται δέ καί χρηματική ἱκανοποίησις στούς συγγενεῖς τοῦ θανόντος κατά τάς διατάξεις τοῦ Ἀστικοῦ Κώδικος (ἄρθρον 57 Α.Κ.), ὡς καί ἄρσις τῆς προσβολῆς (ἄρθρον 57 Α.Κ.)".
Βάναυση και κακόβουλη εξύβριση αποτελούν επίσης η σκόπιμη αλλοίωση, παρερμηνεία, διαστρέβλωση και εκμετάλλευση του πνευματικού έργου ενός ανθρώπου. Κανένας δεν έχει δικαίωμα να "καπελώνει" με τις άρρωστες ιδέες του και την αισθητική του έναν νεκρό, εναποθέτοντας στο τιμητικό του βάθρο ένα στεφάνι με γαλάζιες κορδέλες σαν... επισκεπτήριο φρικτής παραχάραξης και χυδαιότητας!
