Ποιός οδηγούσε λοιπόν;

κάπου στην Αγία Πετρούπολη -το 2007, Φωτ. Ν.Τ.

[...] Προχωρούν μαχητικά‒

Πίσω ο σκύλος πεινασμένος και μπροστά

‒με την κόκκινη σημαία αιματωμένη‒

άγγιχτη από τις σφαίρες και τον άγριο χιονιά,

‒μ' ένα μαργαριταρένιο 

πέπλο άσπιλου χιονιού

και λευκά ρόδα στεμμένη-

μ' αλαφρό πόδι, προβαίνει

η μορφή του Ι'σού Χριστού.

Αλεξάντερ Μπλοκ, "Δώδεκα"- Πετρούπολη 1918/ μτφρ. Γ. Μπλάνας

Πολλές οι εκδόσεις που μας προέκυψαν φέτος, με την ευκαιρία των εκατό χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Μπορούμε λοιπόν να   ξανακοιτάξουμε αυτό το αναντίρρητα κοσμοϊστορικό γεγονός που σημάδεψε την αρχή του 20ου αιώνα, κατέληξε στην στυγνότητα του "υπαρκτού" και γκρεμίστηκε στα τέλη του ίδιου αιώνα με πάταγο.

Οι εκδόσεις Γκοβόστη, με σπουδαίο παρελθόν στην έκδοση της ρωσικής λογοτεχνίας (αχ Άρη Αλεξάνδρου...), τίμησαν με μια μικρή το δέμας έκδοση την επέτειο προσφέροντάς μας το σύντομο ποίημα "Δώδεκα", του Αλεξάντερ Μπλόκ του σημαντικου Ρώσου ποιητή, που έφερε τους πάντες σε αμηχανία όταν πρωτοδημοσιεύτηκε. Το έργο κυκλοφόρησε εδώ πριν λίγες μέρες σε -πολύ καλή!- μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. 

Από θεματική έκθεση στην 14η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσαλονίκης (Μάιος 2017)/ φωτ. Ν.Τ.

Ο Μπλόκ (1880-1921), μέλος της παρέας των ακμεϊστών -συμβολιστής, μυστικιστής ποιητής- και ο πλέον "απνευματικός" [άποψη και του Μπερντάεφ] από τους ποιητές της γενιάς του, έθεσε εαυτόν αμέσως κάτω απο τις σημαίες τις Επανάστασης. Σύντομα θα πεθάνει (1921) πιθανότατα απο νευροσύφιλη, έχοντας ήδη πολύν καιρό νωρίτερα  παρουσιάσει έντονα σημεία της νόσου (περιγράφεται με παραληρηματικό λόγο, ιδεοφυγή, εκρηκτικός, ερωτύλος, ασυγκράτητος πότης κλπ). 

Η "Αγία πόρνη" [για το Σοβιετικό καθεστώς] Άννα Άννα Αντρέγεβνα Γκόρενκο (Αχμάτοβα) -ή μεγάλη ρωσίδα ποιήτρια- θα γράψει στον θάνατό του:

[...] Φέραμε στη Δέσποινα του Σμολένσκ

Στην Υπεραγία Θεοτόκο

Μέσα σε ασημένιο φέρετρο

Τον ήλιο μας  που έσβησε βασανισμένος

Τον Αλέξανδρο τον κύκνο το λευκό.

Στο  ποίημα του Μπλόκ, η πορεία δώδεκα λούμπεν στοιχείων μέσα στην παγωμένη νύχτα της Πετρούπολης, μέσα σ' ένα κρεσέντο αίματος και βίας που θα οδηγήσει στον άδικο και αναίτιο θάνατο μιας πόρνης [εδώ η Μαγδαληνή θυσιάζεται..], θα καταλήξει στο τέλος της διαδρομής  με επικεφαλής και οδηγό της ...έναν στεφανωμένο ‒ μ' ένα μαργαριταρένιο πέπλο άσπιλου χιονιού και λευκά ρόδα ‒ Χριστό!

Ο Μαξίμ Γκόρκι, σύμφωνα με το εισαγωγικό σημείωμα του Γ. Μπλάνα, μας "συμβουλεύει" σχεδόν να το δούμε ως κάτι το γκροτέσκο, να μην το πάρουμε στα σοβαρά. (Δεν είναι φρόνιμο όμως καθόλου να ξεχνάμε πως ο Αλεξάντερ Μπλοκ λάτρευε τον Ντοστογιέφσκι  ‒ο οποίος είχε φροντίσει πολύ νωρίτερα να φέρει τον Χριστό /"Ηλίθιο"/ Πρίγκιπα  Μίσκιν ανάμεσα στους ανθρώπους και στην Τέχνη του...).

Ξεχώρισα ένα συγκλονιστικό μικρό απόσπασμα από το ποίημα. Μια πάμπτωχη γριά ‒ ντυμένη με κουρέλια, που παρακολουθεί  την ομάδα, βλέπει τα πανό της επανάστασης. Συλλογιέται πόσος κόσμος θα 'χε ωφεληθεί αν αυτά είχαν ...αξιοποιηθεί "σωστότερα":

[...] Από σπίτι σε σπίτι 

απλωμένο

το πανό γερά δεμένο:

"Όλη η εξουσία στην Συντακτική!"

Από κάτω, μια γριά κοιτάει,

δεν ξέρει τι σημαίνει

αυτό το πράγμα ‒ μοιρολογεί:

Πάει χαμένο τόσο πανί!

Τόσο πανί για ένα πανό!

Έναν σωρό ποδοφάσκια θα΄χα βγάλει για τα δύστυχα παιδιά.

Τριγυρίζουνε ξυπόλυτα, γυμνά... 

Σαν την πουλάδα η γρηά 

πιλαλάει μες στον χιονιά

 ‒ Βόηθα Παρθένα μου! Οι Μπολσεβίκοι 

θα μας σφάξουν σαν τα ζ'α! [...]

Ήταν σίγουρα με την Επανάσταση ο Αλέξανδρος Μπλοκ; Διατηρώ επιφυλάξεις...

Προπομπός κουστωδίας εσταυρωμένων, Μουσείο της Πόλης της Πετρούπολης [φωτ. Ν.Τ.]