Το "γ λ υ κ ύ μ α λ ο ν"

 

 

Νίκος Χουρμουζιάδης (1930-2013)

 

Καθώς το γλυκόμηλο κοκκινίζει στου κλαδιού την άκρη,

στην ακρότατην άκρη, το ξέχασαν οι μηλοσυλλέκτες.

όχι δεν το ξέχασαν, αλλά δεν μπορούσαν να το φθάσουν.

(Οίον το γλυκύμαλον ερεύθεται άκρω επ' ύσδω.

άκρον επ' ακροτάτω, λελάθοντο δε μαλοδρόπηες.

ου μαν εκλελάθοντ΄αλλ' ουκ εδύναντ' επίκεσθαι.)

     

                                                 Σαπφώ ( μτφρ. Νίκου Χουρμουζιάδη)

Η Σελήνη απόψε σε σπουδαία κέφια. Θυμούμαι τις μεταφράσεις του πάνω σε ποίηση της Σαπφούς και άλλων Αρχαίων Λυρικών Ποιητών που δεν πρόφτασε να ολοκληρώσει ποτέ. Και που μονάχα ο φίλος του, και κύριος εκδότης των έργων του, Αιμίλιος Καλιακάτσος μπόρεσε ως σπαράγματα (σε μια  ...τραγική αντιστοιχία με τη μοίρα του ίδιου του έργου  της Σαπφούς) να παραθέσει "τιμητικά" στο περιοδικό- κατάλογο των εκδόσεων Στιγμή (τ. 25-Οκτώβριος 2011). Μια λύπη στέκονταν πίσω απο αυτή τη δημοσίευση. Αναμφίβολα θα ήταν η τελευταία.

Πλήρης άρχισε να φαίνεται η σελήνη^.
όταν στάθηκαν γύρω από το βωμό εκείνες...

(Πλήρης μεν εφαίνετ' α σελάννα,
αι δ' ως περί βώμον εστάθησαν)



Η σελήνη  έχει πια χαθεί
και η Πούλια^. είναι μεσάνυχτα
και ο χρόνος φεύγει γρήγορα^.
Μα εγώ κοιμούμαι μοναχή.


(Δέδυκε μεν α σελάννα
και Πληΐαδες.μέσια δε
νύκτες, παρ' δ' 'ερχετ' ώρα,
έγω δε μόνα κατεύδω.)


Ο Νίκος Χουρμουζιάδης, που έφυγε πλήρης ημερών σήμερα, ήταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος πρώτ' απ' όλα. Υπήρξε άριστος δάσκαλος της κλασικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης που ερωτεύθηκε και το Θέατρο, με μεγάλη και σημαντική βιβλιογραφική παρουσία. Πάμπολλες είναι οι μελέτες του πάνω στις θεατρικές σπουδές και ιδίως στα ζητήματα της αρχαίας τραγωδίας καθώς και οι μεταφράσεις τραγωδιών του αρχαίου Θεάτρου. Συνεργάστηκε σαν θεατρικός σκηνοθέτης, κι από τα πρώτα της βήματα με την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, κι αργότερα με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος του οποίου και διετέλεσε πρόεδρος του Δ.Σ. και καλλιτεχνικός Διευθυντής.

Η Πειραματική σκηνή της Τέχνης -κλείνοντας δυστυχώς κι εκείνη τον κύκλο της- αφιέρωσε μια αξιομνημόνευτη θεατρική ανθοδέσμη στον "κύριο Νίκο" στις 26 και 27 Μαϊου 2010:  ένα Ερωτικό συμπόσιο (με αρχαία ελληνικά επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας και σαιξπηρικά τραγουδια μεταφρασμένα από τον Νίκο Χουρμουζιάδη).
Τον θυμάμαι, αφού μας μοίρασε περιμένοντάς μας στο φουαγιέ τις τιμητικές προσκλήσεις, να μας λέει: 
-Φεύγω να κρυφτώ τώρα κάπου στον εξώστη!
 'Ηταν σεμνότατος άνθρωπος και απίστευτα ντροπαλός...

Σε μένα που έλαχε να 'μαι και γιατρός του τις πικρές ώρες, μιας και χωμάτινη σπονδή δεν μου απομένει να του κάνω (αφού ζήτησε να αποτεφρωθεί η σορός του), διαλέγω να του διαβάσω φωναχτά ετούτη του την μετάφραση από την Παλατινή Ανθολογία:

Νίκαρχος
Δεν πρέπει να πεθάνω κάποτε; Γι' αυτό και δεν με μέλει
αν με ποδάγρα ή τέλειος δρομέας στον Άδη φθάσω
Αφού άλλοι θα με μεταφέρουν, τι μου χρειάζονται τα μέλη
Λοιπόν ούτε ένα γλέντι σου Χάρη μου (ειρωνικό του Χάρε), δεν θα χάσω.

Κι αυτό γιατί ξέρω πως ανάμεσα στις στερνές του του επιθυμίες "έχει τάξει" ένα γλέντι στους φίλους του...

ΣΗΜ. Τα παραθέματα των μεταφράσεων από Τα Ερωτικά επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας και τον Κατάλογο 25 των εκδόσεων Στιγμή.