Σιωπηλά, μέσα στο χώρο που συντελούνται τα μικρά παρηγορητικά «θαύματα» (οι ωραίες συμπτώσεις, οι ελάχιστες ζωογόνες μικροχαρές που μας χαρίζει ο βίος) ολοκληρώθηκε και μια διδακτορική διατριβή που κατά κάποιον τρόπο με αφορά. Μιλώ για την επίπονη εργασία της Ελένης Παπαδάμου με τίτλο «Το μορφολογικό σύστημα των Βόρειων ιδιωμάτων της Καστοριάς (Στο φως των σχέσεων διαλεκτολογίας και Βαλκανικής Γλωσσολογίας)» που υποβλήθηκε το 2018 στο τμήμα Γλωσσολογίας του ΑΠΘ.
Σε μια τυχαία αναζήτηση στο διαδίκτυο ψες βράδυ (δεν είχα ύπνο, ο διπλανός μας μπουμπούνιζε μπαλωθιές στις δώδεκα το βράδυ και δεν προλάβαινα να συμμαζεύω τις έντρομες γάτες μου στο σπίτι…) έπεσα πάνω στην… 632σελιδη αυτή διατριβή την οποία ξεφύλλισα εναγωνίως (πλην όμως προς το παρόν «διαγωνίως»). Την διατριβή ολόκληρη μπορείτε να δείτε και να κατεβάσετε από ΕΔΩ.
Είδα λοιπόν εκεί να γίνεται συχνά αναφορά —ως πηγής που χρησιμοποιήθηκε κι αναλύθηκε, για τις ανάγκες της εργασίας— στο «Ου απάν’ κι ου κατ’ ου κόσμους» που είχα τυπώσει το 2009 εκτός εμπορίου. Σε μια από αυτές διάβασα:
[…] Ορισμένα από τα παραδείγματα που αναφέρουμε απαντούν στο έργο του Τσίγκα (2009) που είναι γραμμένο στο ιδίωμα του Βογατσικού και φαίνεται ότι η αυξημένη χρήση των γερουνδίων στο έργο αυτό οφείλεται σε επίδραση της ΚΝΕ.
Τρόμαξα προ στιγμήν αλλά ανατρέχοντας στις αρτικολεκτικές συντομογραφήσεις είδα πως ΚΝΕ ίσον η Κ[οινή] ΝΕ[οελληνική]!
Μου έκανε όμως εντύπωση και το παρακάτω:
Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο τύπος της κλητικής πληθυντικού “πιδιάτι” που απαντά στο Βογατσικό, π.χ. “Κι μαζώχ’καν τόσους κόσμους τότι, ρε πιδιάτι, απόξου απ’ τουν Παράδεισου...”, “Μ’ έκαμι όμους ιντύπουσ’, μπρέ πιδιάτι, πως ίγκιν τέτοιους άνθρουπους ου Μπουγατσιώτ’ς …” (τα παραδείγματα από τον Τσίγκα (2009), ο οποίος γράφει “πιδιά τι”). Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Τζιτζιλής στην Εισαγωγή, το μόρφημα -τι (< -τε) εντάσσεται στα ενσωματωμένα κλητικά μορφήματα · το μόρφημα αυτό έχει περιορισμένη κατανομή, καθώς απαντά στην κλητική πληθυντικού της λέξης παιδιά στην Πελοπόννησο και της αντίστοιχης τσακωνικής καμπζία: κλητ. παιδιάτε (πελοπ.), καμπζίατε (τσακ.).
Έτσι λοιπόν εξηγείται και το ότι πριν χρόνια, δελεασθέντες αρκούντως από τις «παραινέσεις» του Νίκου Δήμου, το είχαμε πάρει σκοινί-κορδόνι με τη γυναίκα μου και καταφεύγαμε καλοκαίρι για τις διακοπές μας στα (άγνωστα στους πολλούς) Πούληθρα…
Στο πλησίον Λεωνίδιο και στη γύρω περιοχή μιλιούνται τα Τσακώνικα (η αρχαιότερη σωζόμενη ελληνική διάλεκτος) η οποία αποδεικνύεται τώρα και σχετική με την Βογατσιωτικήν…
Τα συμπεράσματα δικά σας για τον Κόσμο τον Μικρό, τον Μέγα.
Χριστός Ανέστη!
Άραγε τι να σκέφτονται οι γατούλες για όλα αυτά.. Μόλις τάισα μια αδέσποτη στην Αμμουλιανή... Με θερμές ευχές Γ
ΑπάντησηΔιαγραφήΌτι θα σκεφτόταν κι ένας άνθρωπος που θα βρισκόταν σε άγνωστο τόπο και ξαφνικά μέσα στην ησυχία της νύχτας ξεκινούσε ο πόλεμος με λάμψεις και κρότους εκκωφαντικούς...
ΔιαγραφήΤις ευχές μου Γιώργο. Να απολαύσετε την παραμονή σας στην υποψία θέρους και να κολυμπήσετε ακόμα σας εύχομαι..
Δεν θα υποκύψω στην παραπλανητική ερμηνεία της ΚΝΕ ως γλωσσολογικού όρου, γιατρέ κρύβεις το κομμουνιστικό σου παρελθόν πίσω από σαθρές δικαιολογίες! Πέραν του χιουμοριστικού του πράγματος, στο γλαφυρό πόνημα που αναφέρει, βρήκα κι εγώ πολλές λέξεις που μιλιούνται κοινά στην δυτική Μακεδονία αλλά να εκφέρονται με ιδιαίτερο τρόπο, πράγμα που με ανάγκασε να γεμίσω το βιβλίο μολυβιές και να σβήνω μετά. Πέραν τούτων Χρόνια πολλά Νώντα, τα φιλιά σε όλη την οικογένεια!
ΑπάντησηΔιαγραφήΧεχε αντιπαρέρχομαι την "νύξη" περί των παρελθόντων... Γιώργο μου σε ασπάζομαι κι εύχομαι να την ευχαριστηθούμε την Ανάσταση!
ΔιαγραφήΚΝΕ, είπα κι εγώ, α πα πα, τέτοια καμώματα ο Νώντας;
ΑπάντησηΔιαγραφή