Παναγιώτης Θ. Πούγγουρας (1935-2021)
Να και που ακόμα και μετά την Ανάσταση, υπάρχει θάνατος…
Σήμερα πέθανε ένας αγαπημένος
άνθρωπος, ένας αριστοκράτης, ένας αυστηρός φίλος. Που αγάπησε με πάθος τη ζωή σε
όλες της τις εκφάνσεις. Την ζούληξε και την ήπιε με το ποτήρι ως την τελευταία της
σταγόνα (την αληθινή ζωή εννοώ…). Υπηρέτησε με θέρμη την ιατρική, την έρευνα
και τη διδασκαλία. Ταξίδεψε σχεδόν σ’ όλο τον κόσμο μαζί με την αγαπημένη του
Νίκη, παραστάθηκε στην λατρεμένη του κόρη τη Ρία (τη δική του «Σουσουδίτσα»), έγραψε
βιβλία. Λάτρεψε τη μουσική, τη
λογοτεχνία, την ποίηση, τη ζωγραφική. Υπερασπίστηκε πάντοτε την αλήθεια και την
ελεύθερη σκέψη, πολέμησε τον δογματισμό. Υπήρξε δάσκαλός μου, μέντορας και σχεδόν
πατέρας (και πολλών άλλων ακόμα…). Από το 1978 μέχρι σήμερα κράτησε η σχέση μας.
Τώρα την παραλαμβάνει η (ισχυρή και δίκαιη) μνήμη…
Δεν είναι του παρόντος (γιατί δεν βγαίνουν τα λόγια) να αποτιμήσω τη ζωή του Παναγιώτη Πούγγουρα (μπορώ άραγε; είμαι ικανός; έχω το δικαίωμα;). Φοβάμαι πως ότι πω θα είναι λιγοστό. Στον ίδιο θα προκαλούσε πικρή θυμηδία…
Στο βιβλίο του που επιμελήθηκα το 2017 με τον τίτλο «Όταν βλασταίνουν οι τάφοι…- Σκέψεις στα νεκροταφεία της Αγίας Πετρούπολης» φρόντισα να υπάρχει στο οπισθόφυλλο το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο:
[…] Ποιόν άλλο δρόμο θεωρεί κάποιος καλύτερα σηματοδοτημένο, ώστε να πηγαίνει με περισσή ευκολία πάνω και κάτω από τη ίσαλο γραμμή της σημερινής παρουσίας;
Αν οι κάτω αποτελούν το κατακάθι της κλεψύδρας, αυτή ουδέποτε αναστρέφεται, αν οι επάνω μεταγγίζουν τον χρόνο τους στη λησμονιά με κάθε κύκλο του ήλιου, πετρώνει ο ίσαλος φλοιός και το όριο ανάμεσα στα περασμένα είναι το αμετάκλητο του θανάτου. μονοπάτι φαίνεται το κοιμητήρι που πηγαίνει πάνω και κάτω τη μνήμη, κι όπου μνήμη εκεί και συνέχεια. Κάθε τάφος και μια άγκυρα, δίχως την ελπίδα επανεκκίνησης. Πέραν του τάφου λάμπει μόνον η αθανασία. Όταν υπάρχει…
Άρχισε τη συγγραφική του διαδρομή με Τις «Σκέψεις στα Παρισινά νεκροταφεία», την έκλεισε με τα Νεκροταφεία της Πετρούπολης. Δεν είχε περάσει μέρα στη ζωή του που να μη σκεφτεί το θάνατο χωρίς όμως αυτό να του σταθεί ποτέ τροχοπέδη. Αντιθέτως…
Φίλε, αδελφέ, πατέρα, δάσκαλε υψώνω ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στη μνήμη σου!
Άκου κι αυτόν εδώ τον Μπαχ με το αγαπημένο σου τσέλο από τον Yo-Yo-Ma:
Ευτυχώς που υπάρχει θάνατος (ως στιγμιότυπο πια) μετά την Ανάσταση. Αλλιώς θα γινόταν κι αυτή ιδεολογία (ίλιγγος ανελευθερίας).
ΑπάντησηΔιαγραφήΌταν έχεις συμβαδίσει σ' όλη σου τη ζωή με την ιδέα του θανάτου, όχι σαν ηττημένος μα ως φιλοσοφημένος μαχητής και ως [βαθύς] πιστός, η στιγμή του "θανάτου σου" δεν είναι θάνατος...
ΑπάντησηΔιαγραφήΈμεινα άφωνος πρωί πρωί. Είδα τις φωτογραφίες σου με τον Πούγγουρα και μετά από κλάσμα δευτερολέπτου και αφού μου πέρασε η ευτυχής σκέψη, «είναι καλά ευτυχώς» το μάτι μου έπεσε σεκείνο το «1935-2021» πού σημαίνει: τέλος! Τόσο πρόωρο τέλος! Ο Πούγγουρας κατάφερνε να είναι νεαρός στα 80, στα 70, στα 60 που τον γνώρισα και είμαι σίγουρος και προτύτερα στα 50, στα 40 που δεν τον γνώριζα. Είχε αυτή τη νεανική σπιρτάδα από τότε που μαζί με τη γενιά του είδε ότι εκτός από το θάνατο υπάρχει ζωή, ελπίδα,χαρά, επίτευξη. Βγαίνοντας από τη σκοτεινή δεκαετία του 40, έφηβος και μετά φοιτητής της Ιατρικής έζησε μια εποχή ανάτασης και ανάπτυξης στην μεταπολεμική Ελλάδα και την Ευρώπη των 50 και 60. Σε κείνη τη διστακτική χαρά που βλέπουμε στις Ελληνικές ταινίες γυρισμένες στην αναπτυσσόμενη Αθήνα των μέσων του 20ού αιώνα. Μαυτή την ορμή έζησε μιά ζωή κολοσσού του πνεύματος, της ψυχής και της επιστήμης. Έβαλε στο ίδιο τραπέζι και κάθισαν ο Ιπποκράτης και κλασικοί της αναγέννησης και του 19ου αιώνα και οι μουσικές των μεγάλων συνθετών και ο ίδιος μπόν βιβέρ δάσκαλος των φίλων και πατέρας του Νώντα Τσίγκα. Έλεγε ο Νώντας και προσφωνούσε Νώντα όπως κάθε στοργικός πατέρας. Η ελάχιστη διαφορά; Καμιά φορά έλεγε: ο Τσίγκας ή ρέ Τσίγκα. Λεκτική διαφορά σε αυστηρότερο τόνο αλλά πάντα με αγάπη. Επιστήθιος φίλος!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν υπήρξα μαθητής του. Ευεργετήθηκα όμως από την ευγένεια, τη σοφία και τη φιλοξενία του (τη δική του και της Νίκης).
Γνωρίζω πως αγαπούσε τους μαθητές του αυτούς που μόρφωσε και τους είδε μετέπειτα γιατρούς, πατεράδες και επιτυχημένους. Από όλους ο πιό αγαπημένος ήταν ο Τσίγκας. Ο Νώντας Τσίγκας!
Φώντα, με συγκινείς σε βαθμό που τα χέρια μου δεν ορίζουν το πληκτρολόγιο... Για να 'μαι ειλικρινής από σήμερα δεν νιώθω να πατώ γερά ούτε και στο χώμα... Έχει μαζεμένους μέσα πια τόσους τόσους αγαπημένους μέσα σε λίγο καιρό.. Δεν θέλω να τους βαραίνω...
ΔιαγραφήΑγία η μνήμη του...
Αλλά θα θυμηθώ το τελευταίο του ταξίδι στο εξωτερικό... Πήρε τη βαλίτσα του 75 χρονών άνθρωπος, από το χέρι τη Νίκη, ο σούπερ αντικομφορμιστής αυτός, κι έφυγαν με τρένο για τη Γαλλία... Μια μέρα που μιλήσαμε στο τηλέφωνο ήταν σε μια πόλη, είχαν -λέει- πάρει από το σούπερ μάρκετ ένα καλό μπουκάλι κρασί (μισούσε μέχρι θανάτου το χύμα και το «δικό μας κρασί» -κάτι «ξυδιάδες» που φέρνουν με παραπανίσιο θράσος στα τραπέζια κάποτε τινές επίδοξοι αυτοδίδακτοι «οινοποιοί» φίλοι...), δυο μπαγκέτες ζεστό ψωμί και «κάποιο πατέ» (στο διάβολο το ζάχαρο και οι θερμίδες!) … Κάθισαν λοιπόν και τρωγόπιναν στο παγκάκι. Στα πόδια αφημένη η βαλίτσα . Ύστερα θα πήγαιναν να ψάξουν για δωμάτιο σε ξενοδοχείο… «πεζή». Κι εμείς εκείνον τον καιρό κλείναμε σε πεντάστερα resorts διακοπές με κλεισμένα όλα σε timing «σωστό» (που δεν θα μας προκαλεί άγχος).
Την άλλη μέρα μου τηλεφώνησε από τη Μασσαλία όπου σε ακριβό παραθαλάσσιο ρεστωράν έτρωγε (επιτέλους!) «μπουγιαμπέσα» [την κακαβιά των Γάλλων θαλασσινών της Μεσογείου] που τόσον καιρό, έστω κι αν έζησε χρόνια στο Παρίσι και σε τόσα λογοτεχνήματα είχε διαβάσει, δεν είχε καταφέρει να δοκιμάσει...
Αυτά ο βολικός και μηδέποτε γκρινιάρης (το ακριβώς αντίθετο από την αφεντιά μου...)
Εδώ στον κρύο σκοτεινό Σκωτσέζικο και μακρινό βορά του μοναχικού Μαίου του 21 του 21ου αιώνα
ΑπάντησηΔιαγραφήΣήμερα θα κάνω μιά σπονδή με Chablis και θαλασσινά στη μνήμη του πατέρα και φίλου σου Πούγγουρα Παναγιώτη
Που δε σήκωνε σαχλαμάρες (he was no nonsense!!!) αλλά αγαπούσε τους φίλους σα παιδιά του.
Πιό πολύ απόλους εσένα.
Ήξερε πώς πάντα ήσουν εκεί.
Νάσαι γερός να θυμάσαι όλα τα όμορφα.
Σαν κι αυτά που παρέθεσες κι άλλα τόσα πολλά Νώντα.
Ναι σωστά! Άκου μαζί κι αυτό που αγαπούσε πολύ- από την αγαπημένη του τραγουδίστρια Δρόμοι παλιοί_με την Μαργαρίτα Ζορμπαλά
ΑπάντησηΔιαγραφήΌταν υπάρχει δημιουργία, υπάρχει μόνο φυσικός θάνατος. Όταν αυτός συμβεί μένει το αθάνατο έργο...
ΑπάντησηΔιαγραφήΞεχωριστά τα κείμενά του στην ΟΔΟ-αιωνία η μνήμη του! Συλλυπητήρια, Νώντα! Πράγματι, πολλοί έχουν μαζευτεί στην άλλη μεριά κι εμείς που μείναμε από δω λειψοί και λιγοστοί...
ΑπάντησηΔιαγραφήΔιάβασα έναν στίχο του ποιητή Θ. Παπαγεωργίου (που πέθανε χτες...)
Διαγραφή"Θα φορεθεί πολύ το σάβανο φέτος"
Αυτό νιώθω πως συμβαίνει τα δυό τελευταία χρόνια με μεγάλη επιμονή.
Όμως δεν είναι μόδα...
Μα "ο καιρός εγγύς" απλώς!
Τα βιβλία του και μάλιστα με αφιέρωση κοσμούν τη βιβλιοθήκη μου και είναι τιμή για μένα να τον μνημονεύω. Αιωνία του η μνήμη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΖωη σε λογου σου νασαι γερος να θυμασαι τον αγαπημενο δασκαλο- πατερα
ΑπάντησηΔιαγραφήφιλε μου ...ακουσα το 'δρομοι παλιοι΄ στη διαπασων στη μνημη του ...