Οδηγούσα πρωί στη γνωστή διαδρομή «σπίτι-ιατρείο» Είχα μιλήσει πρωί στις 9.00 στο ραδιόφωνο του 9.85 με την καλότατη φίλη Εύη Καρκίτη (μα για ποιόν άλλον; Για τον Δραγούμη…) ώσπου ξάφνου ακούω για τον θάνατο του Μίκη. Εκκωφαντική παγωμάρα και απλωμένη συννεφιά παντού. Και την ίδια εκείνη ώρα τον εκλεκτό φίλο και συνοδοιπόρο του Μίκη για πολλά χρόνια, τον δημοσιογράφο Γιώργο Λογοθέτη, να μιλά στον FM 100 για τον μεταστάντα συνθέτη.
Μόλις τέλειωσε η εκπομπή τον κάλεσα. «Δεν το σηκώνω» μου είπε «αλλά επειδή είδα το όνομά σου το έκανα». «Θέλω να σου πω Γιώργο πως συνεχίζει να ζει…» μόλις που μπόρεσα και ψέλλισα. Το επανέλαβε εκείνος κι ύστερα ξεσπάσαμε κι οι δυο σε αναφυλλητά. Έκλεισα…
Θυμήθηκα ένα φίλο (πέθανε φέτος...) να κλαίει με λυτρωτικό τρόπο πριν τριάντα σχεδόν χρόνια, ένα απόγευμα που ακούγαμε τη μουσική του «Ζ» και θυμήθηκε τον Γρηγόρη Λαμπράκη (δεν ήταν «αριστερός» ο φίλος μου). Μου έκανε παντομίμα σαν να κρατούσε μπροστά στο στήθος του το πανί με τα σήματα της ειρήνης και το ΕΛΛΑΣ όπως ο βουλευτής της ΕΔΑ στην πορεία στον Μαραθώνα και να πηγαίνει. (Δεξιά κι αριστερά στα πρανή και τα ρείθρα του δρόμου παραταγμένοι περιμένοντας σήμα οι μακελάρηδες...) Σ’ ένα πολυτελές διαμέρισμα στην Τσιμισκή δάκρυα για τον Λαμπράκη χάρις στον Μίκη… Μέθεξη. Αποκάλυψη…
Σικελιανός, «Πνευματικό εμβατήριο, στο Λονδίνο με την χούντα των συνταγματαρχών να κυβερνά τη χώρα:
Εἶπα, καὶ ἐβάδισα
κρατώντας τ᾿ ἀναμμένο μου συκώτι στὸν Καύκασό Σου,
καὶ τὸ κάθε πάτημά μου ἦταν τὸ πρῶτο,
κι ἦταν, θάρρευα, τὸ τελευταῖο […]
Εχ, βρε Μίκη... Καιρό αργότερα περιδιαβαίνουμε τη λίμνη της Ορεστίδας με τον Αλέξανδρο Κοσματόπουλο, τον άνθρωπο που ύφανε τα «Δυό φορέματα» στην Καστοριάς (τα κέντησε η μακαρίτισσα τώρα Όλγα Σταυρίδου). Και το αμάξι να κυλά ανάμεσα σε πλατάνια, πλάι σε νερά που καθρεφτίζουν κύκνους και βάρκες… Στη Μαυριώτισσα ακούγεται Τάσος Λειβαδίτης στην όψιμη περίοδό του…
Την πόρτα ανοίγω το βράδυ,
τη λάμπα κρατώ ψηλά,
να δούνε της γης οι θλιμμένοι,
να ‘ρθούνε, να βρουν συντροφιά.
Θυμούμαι όσα είχαν ακουστεί με το εκκωφαντικό «Καραμανλής ή τανκς» στην «μεταπολίτευση»… ή μετά το «Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου» στη Κυβέρνηση Μητσοτάκη. Για την «ελληνοτουρκική φιλία», για τη «Σπίθα», για τη συμμετοχή του με τον Κασιδιάρη στις διαδηλώσεις «για τη συμφωνία των Πρεσπών»
Αυτόν που είχε γράψει για το Μεγάλο (ιδού οι αληθινά «Μεγάλοι σας» Έλληνές μου..) Ανδρέα Λεντάκη:
Χτυπούν το βράδυ στην ταράτσα τον Ανδρέα
μετρώ τους χτύπους το αίμα μετρώ
πίσω απ’ τον τοίχο πάλι θα ‘μαστε παρέα
τακ τακ εσύ τακ τακ εγώ
Πέρασα την εφηβεία μου με ένα κασετόφωνο φτηνό ακούγοντας τα «Επιφάνια»… αντικρίζοντας την μαύρη οροσειρά της Πίνδου…
Ανεβαίνω τα βουνά μελανιασμένες λαγκαδιές
ο χιονισμένος κάμπος, ως πέρα ο χιονισμένος κάμπος τίποτε δε ρωτούν
μήτε ο καιρός κλειστός σε βουβά ερμοκλήσια
μήτε τα χέρια που απλώνουνται για να γυρέψουν, κι οι δρόμοι
Έβαλε τη ποίηση στη ζωή μας. Και να που οι ποιητές τραγουδιούνται παρά διαβάζονται. Καθόλου κακό. Από το να αγνοούνται ολότελα. Σε καιρούς στενάχωρους και άξενους…
Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά
να την ξεμοναχιάσει μες στη νύχτα;
ουρλιάζουν και σφυρίζουν φορτηγά
σαν ψάρι μ' έχουν πιάσει μες στα δίχτυα
Για κάποιον μες στον κόσμο είν' αργά
ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά;
Και θυμούμαι πριν πολλά χρόνια έναν Μίκη άρρωστο, από πρόσφατη λοίμωξη να οικουρεί, και να ζητά επίμονα να βγει εκτάκτως στην τηλεόραση. Και να σου τον βγαίνει με τις πιτζάμες του νυχτιάτικα για να καταγγείλει δημοσίως και να ψέξει για την αχαριστία τους τις συνεργάτιδες του Οτσαλάν που τόλμησαν να πουν πως παραδόθηκε από Έλληνες στους Τούρκους ο ηγέτης του ΡΚΚ.
Κρίμα που τα Χανιά δεν δέχτηκαν το σκήνωμά του (μάλλον...) Δεν ξέρω -και δεν με νοιάζει- αν ο κ. Κουτσούμπας θα σεβαστεί την τελευταία του επιθυμία «να τον συνοδέψει στον τάφο ως κομμουνιστή»… Αμφότεροι ξέρουν το χρέος τους και τι τους παίρνει να κάνουν...
Ότι και αν θα πούμε για τον Μίκη λειψό θα απομένει. Θρηνώ σήμερα έναν Έλληνα παρόντα σε όλους τους καιρούς. Αρχάγγελο αεικίνητο… Έναν αληθινά Μεγάλο. Από τους μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Εντοπίζεις το καίριο νομίζω: πως ο Μίκης Θεοδωράκης έγινε μέρος του ορίζοντα της ζωής μας με εν κινήσει αντιφάσεις του και κεντρικό άξονα τη συγκίνηση από τη μουσική του. Παρά το ότι παθιάστηκε με την 'συμπαντική αρμονία', οι δυσαρμονίες του τον έκαναν μεγάλο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΒέβαια μπροστά στο εξαιρετικό σου κείμενο Νίκο σήμερα αυτή η -συναισθηματική κατά το μάλλον ή ήττον- προσέγγισή μου ωχριά:
Διαγραφή"Όλα αυτά όμως έγιναν σκόνη στο πέρασμα του χρόνου. Γιατί ο Μίκης Θεοδωράκης, ακόμη και αν δεν έγινε για όλους μας «ο Μίκης», αναδύθηκε στην ελληνική ζωή ως ένα από τα σημεία αναφοράς της, ένα κραταιό πολιτισμικό σύμβολο. Αν και δεν υπήρξε συγγραφέας μυθιστορημάτων και ποιητής, έγινε ο Βίκτωρας Ουγκώ της Ελλάδας των τελευταίων εξήντα χρόνων: σημείο συναίρεσης του ρομαντισμού, του εθνισμού και μιας ιδέας της αριστεράς που χωρούσε ωκεάνια συναισθήματα. Και αν έγραψε πολλά εξαίσια λυρικά τραγούδια, η σκέψη του στάθηκε στον πυρήνα της μια σκέψη της νίκης και του θριάμβου. Τίποτα το «ηττημένο», το μελαγχολικό και το βαθιά εσωστρεφές στον Θεοδωράκη, παρά μια αγάπη για τη μάχη και μια αγωνιστική αίσθηση της ζωής που επιδίωκε την εξωτερίκευση, τη διαρκή επικοινωνία με τον «λαό» ‒ στους αντίποδες της σιωπής."
Από ένα σημείο και μετά -ως ζωντανός μύθος- ήταν απροσπέλαστος σε όποια κριτική. Στα όρια της ιερής σαλότητος... [Πολύ κοντά στη σοφία κατάσταση]
.. και στέκομαι ακόμα στην ΤΙΜΙΑ λέξη "ε θ ν ι σ μ ό ς" (για τις συγγνωστές δικές μου εμμονές...)
ΔιαγραφήΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ_Μίκης Θεοδωράκης ή ένα ελληνικό πεπρωμένο [ΚΛΙΚ]
ΑπάντησηΔιαγραφήΤου ενός χεριού, πράγματι! Όταν μεγαλώναμε εμείς, Νώντα, ήταν φτωχά τα μέσα που είχαμε στη διάθεσή μας, αλλά το περιεχόμενο ήταν πλουσιότατο-σήμερα έγιναν πλούσια τα μέσα και το περιεχόμενο είναι μηδενικής αξίας, τι κρίμα!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑΝΑΡΤΩ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΦΙΛΟΥ Α.Β.[μου το έστειλε με email]
ΑπάντησηΔιαγραφήἩ μουσικὴ κι ἡ Ἑλλάδα ἔχασαν ἕνα ἀπὸ τὰ διαυγέστερα κριτήριά τους. Ἡ τέχνη κι ἡ ἑλληνικότητα στὸ ἔργο τοῦ Μίκη θυμήθηκαν ὅτι γιὰ νά ’χουν λόγο πρέπει νὰ μετριοῦνται μὲ τὸν λυγμὸ τῆς ἀνάτασης, τῆς συμπόνιας, τῆς ἑνότητας, τῆς δικαιοσύνης, ἐν ὀλίγοις, τῆς ἐπανάστασης. Ὄχι τοῦ ἐπαγγελματικοῦ ἐπαναστατικοῦ καθήκοντος, ὄχι τῆς ἀκτιβίστικης φλυαρίας, ὄχι τῆς ἀνώδυνης πομφόλυγας. Ἡ μεγαλοσύνη τοῦ Μίκη ἦταν ἕνα σκίρτημα, ἀθῶο, ἀτόφιο. Γι’ αὐτὸ οἱ ἀντιφάσεις του δὲν ὑπῆρξαν, σὰν σὲ ἄλλους, γέννημα τῆς πληθωρικότητάς του ἀλλὰ συγγνωστὴ ἐφηβικὴ ἀνησυχία ἀπείθαρχη σὲ κλεισούρες προκάτ. Οἱ ἀστοχίες του δὲν ἦταν ἀφεγγεῖς ἀκκισμοί, μαγαρισμένοι ἀπὸ ὑστερόβουλη ἐγωμανία. Κράδαιναν σημάνσεις. Σήκωναν ἕναν κουρνιαχτό, ποὺ στὸ βάθος του ἦταν εὐώδης, γιατὶ κατ’ οὐσίαν ἦταν ὅπως ὁ ἴδιος - ἕνα τραῦμα. Ἠθελημένα ἀγιάτρευτο, γι’ αὐτὸ καὶ γόνιμο. Ἡ κλήση κάθε ἀνθρώπινου ὄντος στὸν Μίκη ἔγινε νότα τῆς γῆς και τ’ οὐρανοῦ γιὰ κάθε ποὺ ἀξίζει. Ὑπῆρξε τόσος, ὥστε μᾶλλον ἐμεῖς νὰ τοῦ λείπουμε. Μέχρι τὴν καλὴ ἀντάμωση!
Είμαι πολύ μόνος εδώ στο βορά για να σηκώσω τον αβάσταχτο πόνο του χαμού του Μίκη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌταν έμαθα το κακό νέο με SMS ήμουν ανάμεσα σε ανύποπτες νοσοκόμες την ώρα του μεσημεριανού και έκλαψα φανερά. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν για ποιό λόγο. Ούτε είπα κουβέντα. Ποιός θα μπορούσε να καταλάβει.... Νόμιζα ότι θα ζούσε πάντα. Γιατί είναι αθάνατος. Ζεί και θα ζεί πάντα.
Φεγγάρι μάγια μου κανες!
Διαγραφήκαι περπατώ, και περπατώ στα ξένα
κι είναι το σπίτι μ' ορφανό, ορφανό
αβάσταχτο το δειλινό
και τα βουνά, και τα βουνά,
και τα βουνά κλαμένα...
Στείλε ουρανέ μ' ένα πουλί
να πάει στη μάννα υπομονή
δεμένη στο, δεμένη στο μαντήλι
φιλιά στην αδελφούλα μου, αδελφούλα μου αχ
και στη γειτονοπούλα μου γλυκό φιλί,
γλυκό φιλί στα χείλη
Πέρα από αυτά που γνωρίζουμε για τον Θεοδωράκη και την μουσική του, που πράγματι έφερε τους μεγάλους ποιητές στον λαό μέσα από την μουσική του. Υπάρχει ακόμα ένα τεράστιο συμφωνικό έργο το οποίο είναι σχεδόν άγνωστο. Έχω την πεποίθηση ότι θα χρειαστούν κάποιες δεκαετίες για να φτάσει στον κόσμο όλο αυτός ο όγκος μουσικής. Σαν μια πρώτη επαφή προτείνω την τρίτη συμφωνία με ιδιαίτερη προσοχή στο δεύτερο μέρος "Βυζαντινός ύμνος" όπου πρόκειται για μια διαπραγμάτευση στο Ω γλυκύ μου έαρ.
ΑπάντησηΔιαγραφή