Βιβλία-δρόμοι-αδριάντες-συμβολισμοί

 

Το εργαστήρι του Γ. Παππά.Το πρόπλασμα του ανδριάντα του Ι. Δραγούμη στη Θεσσαλονίκη κυκλωμένο στη φωτογραφία του  © Σπύρος Στάβερης/ LIFO

 

Κι ενώ Τα αδημοσίευτα Τετράδια 1902-1904 του Δραγούμη, που επιμελούμαι, είναι στο δρόμο του Θεού πια (εννοώ την εν ευθέτω επικείμενη έκδοσή τους...), εδώ και λίγο καιρό είχα την ευκαιρία να  ολοκληρώσω το διάβασμα του βιβλίου του ανησύχαστου φίλου καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλου «Ελευθέριος Βενιζέλος  ̶  Ως πλαστουργός ιστορίας»  που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Πατάκη. Πόνημα κατά βάση κατακρημνιστικό και αποκαλυπτικό για πολλές από τις «στεγανές» βεβαιότητες απέναντι στον Πολιτικό άνδρα και τον Άνθρωπο Βενιζέλο. Νομίζω πως θα προκαλέσει συζήτηση «θερμή»… Πολλοί θα εξορκίσουν (τινές ίσως θελήσουν και να σουβλίσουν ακόμα τον συγγραφέα του βιβλίου). Σχεδόν με τον ίδιο τίτλο («Ελευθέριος Βενιζέλος  ̶  Πλαστουργός ιστορίας») είχε εκδοθεί το 1977 μια βιογραφία του Βενιζέλου από τον Στέφανο Στεφάνου.

Προχθές, μου έγραφε συμπατριώτης μου που ασκεί την δικηγορία στην Αλεξανδρούπολη «Μετακόμισα από την Βενιζέλου στην Ίωνος Δραγούμη. Εδώ οι δρόμοι διασταυρώνονται ενώ στη Θεσσαλονίκη πάνε παράλληλα». Ένας ασθενής μου κάποτε είχε παρατηρήσει σχετικά «Η Βενιζέλου και η Δραγούμη είναι δρόμοι παράλληλοι. Όμως ο ένας  ανεβαίνει ενώ ο άλλος κατεβαίνει...». Όταν η πολεοδομία με την ονοματοθεσία των δρόμων με «αθώο» τρόπο θέλουν να δείξουν τη συνάντηση (ή μήπως σύγκρουση;)  ή τις ασύμπτωτες πορείες..

Μια ακόμη συμβολιστική των δρόμων στη Θεσσαλονίκη, παντοτινής πόλης της «Άμυνας» και του Βενιζέλου: Σε δυο πλατείες δίπλα δίπλα, Αριστοτέλους και Μακεδονομάχων, η μία τεράστια και «περάστε κόσμε!» η μεγαλύτερη της πόλης  η άλλη λιλιπούτεια, όχι βουερή,  με ένα βυζαντινό ναό στο πλάι-την Αχειροποίητο. Στη μια ο μαρμάρινος λενινιστικός ανδριάντας του Βενιζέλου στην άλλη ο ορειχάλκινος του Ίωνος Δραγούμη με την κοψιά φλωρεντινού πρίγκηπα και την πόζα του Διονυσίου Σολωμού στον πίνακα με τον τεκτονικό χαιρετισμό... Και τα δυο φτιαγμένα από τον ίδιο γλύπτη: Τον Γιάννη Παππά! Αν δε λάβουμε υπόψη ότι τα δύο αγάλματα βρίσκονται στην ίδια πλευρά της Εγνατίας με τον ανδριάντα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου στην Πανεπιστημιούπολη μπροστά στο Αμφιθέατρο Τελετών  (έργο και αυτός του Παππά…) οι προθέσεις συμβολισμού γίνονται ακόμα πιο σαφείς.

Τον Δραγούμη τον είχαν πάρει για χρόνια από  την Μακεδονομάχων και δεν τον έφεραν ποτέ πίσω. Από το μέρος με τα μπάζα, όπου τον είχαν αποθέσει, τον πήγαν  σε τόπο χλοερό, κάτω από δέντρα απέναντι από το …πρώην «Βασιλικόν Θέατρον». Τώρα κοιτάζει τον (ελληνοχριστιανικό) Μεγαλέξανδρο (την Τερτσίνα με αυτόν τον τίτλο  αφιέρωσε ο  Νίκος Καζαντζάκης στον Δραγούμη) και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τον Α΄ της παραλίας όπως και τον Όλυμπο απέναντι. Δεν είναι κι άσχημα.

Η μικρή του προτομή φτιαγμένη από τον Τόμπρο μετακόμισε στην Πλατεία Μακεδονομάχων, με τους παραταγμένους σαν να περιμένουν το εκτελεστικό απόσπασμα υπολοίπους Μακεδονομάχους, πολύ σιμά στον Παύλο Γύπαρη («Ο φονιάς με το θύμα αγκαλιά» που λέει κι ο Σαββόπουλος). Ο οποίος, έστω και μαρμάρινος, θα μουρμουρίζει δίνοντας κάθε τρεις και δυο τη νύχτα την εντολή στο απόσπασμα…  Θυμούμαι και το θλιβερό βιβλίο του Κ. Α. Βακαλόπουλου που τους έβαλε τους δυο αυτούς στις ίδιες σελίδες. Το κρίμα μέγα.