"κάτι ποὺ ν’ ἀντιπροσωπεύῃ τὴν ὡραιότητα τῶν λουλουδιῶν στὸν ἥλιο"

 

 

Ένα σπουδαίο βιβλίο που οπωσδήποτε θα πήγε «άπατο» από την καλή γνώμη του κοινού, τουτέστιν  μηδέποτε αξιώθηκε να καταστεί «ευπώλητο» (πόσο καταστροφικά «ύποπτη» –σχεδόν δολοφονική– μου φαίνεται πια αυτή η λέξη του σημερινού συρμού...) είναι αυτό του Ευγένιου Δ. Ματθιόπουλου,  Ἡ Τέχνη πτεροφύει ἐν Ὀδύνῃ-Ἡ πρόσληψη τοῦ νεορομαντισμοῦ στὴν Ἑλλαδα, Εκδόσεις ποταμός,  2005. Σκληρόδετο, πανόδετο με κουβερτούρα στο εξώφυλλο, σελίδες 700. Απολύτως βιβλιοφιλική έκδοση με περιεχόμενο ζουμερό. Μα ποιος να νιώσει την ανάγκη να το αποκτήσει;  Κι εγώ ακόμα –την αμαρτία μου τη λέω– από «στοκατζίδικο» (=εκποιητικό παζάρι)  το απόκτησα πριν χρόνια… Λέω και την τιμή της αγοράς του για την «ιστορία»: …15 Ευρώ!

Γράφει λοιπόν, στη σελ. 628, ό φιλόπονος και στοχαστικός συγγραφέας:

«Μόνο οι στοχασμοί του Ίωνα Δραγούμη, στις αρχές του αιώνα, προφανώς επηρεασμένοι από τις μετεμπρεσιονιστικές αναζητήσεις του αδελφού του Νικόλαου, δείχνουν να συνειδητοποιεί ότι έχει ξεπεραστεί το αίτημα της αναπαράστασης του ορατού κόσμου· στρεφόμενος στην παράσταση του εσωτερικού συναισθήματος γράφει:

[…] ποθῶ νὰ δημιουργήσω ν’ ἀναπαραστήσω κάτι ποὺ ν’ ἀντιπροσωπεύῃ τὴν ὡραιότητα τῶν λουλουδιῶν στὸν ἥλιο, κάτι πιὸ πολύπλοκο ἀπ’ τὴν ὄψι τους μόνο. Θέλω νὰ παραστήσω τὸν κόσμο, τὸν ἁρμονικό ποὺ ξύπνησε μέσα μου ἡ ὄψι αὐτή τῶν ἀναμμένων καὶ σβησμένων γαρυφάλλων. Αὐτός εἶνε πολύ πιὸ δύσκολος νὰ παρασταθῇ παρὰ τὰ γαρύφαλλα καὶ ἐπειδή ποτέ δὲ θὰ μπορέσω νὰ τὸν παραστήσω οὔτε ἐγώ οὔτε οὔτε ἄλλος κανείς στὴν τωρινή κατάστασι τοῦ πολιτισμοῦ μας, ἤ τῆς ἀναπτύξεως, γι’ αὐτό θὰ θέλω αἰώνια νὰ τὸν παραστήσω, νὰ τὸν δημιουργήσω καὶ θὰ προσπαθήσω νὰ τὸ κάνω. Ἅμα ζητῶ τὰ δύσκολα καὶ τ’ ἀδύνατα τότε φθάνω σὲ κάτι, τότε ἀνεβαίνω ἀπὸ πάνω μου, τότε γίνομαι καλλίτερος ἀπ’ τὸν ἑαυτό μου.

Ἴωνος Δραγούμη, Τετράδια, Ἡμερολογιακή ἐγγραφή τῆς Νοεμβρίου 16 (1901)

 

Τον δρόμο όμως αυτόν, του εξπρεσιονισμού, δεν τον βάδισε κανείς στην Ελλάδα!»

 

 

 

 

Δυό... "αποτυχημένοι" Δραγούμηδες!

Οι  αδελφοί Νίκος (1874-1933) και Ίων (1878-1920)

Πρώτ' απ΄όλα εξηγούμαι. Ο συγγραφέας Νίκος Παΐσιος είναι ένας -απελπιστικά!- αθόρυβος άνθρωπος με εξαιρετική παιδεία και  ιδιαίτερη κατάρτιση στα θεωρητικά των εικαστικών τεχνών και δη την ζωγραφική. Έχει συμμετάσχει μέχρι σήμερα ως συγγραφέας-συνεπιμελητής σε  εκδόσεις λευκωμάτων για τον Νίκο Δραγούμη τον ζωγράφο, τον Γιάννη Μόραλη, τον Νίκο Χατζηκυριάκο Γκίκα κλπ.  Βέβαια στη βάση της βιβλιονέτ, ακόμα και σήμερα, δεν θα δείτε  το παραμικρό για το βιογραφικό του ούτε θα διαβάσετε ότι είναι ΜΑΧΙΜΟΣ γιατρός του ΕΣΥ με ειδικότητα Παθολόγου- Λοιμωξιολόγου.

Όταν συνεργάστηκαν με τον ποιητή Διονύση Καψάλη στο λεύκωμα για τον Νίκο Δραγούμη που εξέδωσε το ΜΙΕΤ*,  θέλω να ελπίζω πως κανένας από τους δυο δεν είχε υπόψη του  τις (πρωτοφανείς)  απρέπειες ενός, μακαρίτη πια καθηγητή  του Συνταγματικού δικαίου στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, του απροκάλυπτου "βενιζελιστή" και... καραμανλικού υπουργού, Γ.Δ. Δασκαλάκη, τις οποίες εκείνος είχε δημοσιοποιήσει με ένα μακροσκελές και φλύαρο κείμενο, σε... τιμητικό τόμο (!) για τον Ίωνα Δραγούμη** πριν από κάμποσα χρόνια...

Γράφει ο Γ. Δασκαλάκης στο κείμενό του Αυταρχικός Εθνοκεντρισμός- Συμβολή στην πολιτική Φιλοσοφία του Ίωνος Δραγούμη, σ.σ. 13-38:

[...] Τί ήταν τελικά ο Ίων Δραγούμης; Ένας ειλικρινής και τίμιος  α π ο τ υ χ η μ έ ν ο ς. Αποτυχία  στην εκτίμηση του εαυτού του. Αποτυχία στην επιλογή των ιδεών του. Αποτυχία στη σύγκρουση με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Αποτυχία και στον άδικο θάνατό του. Παρ' όλα αυτά η αποτυχία δεν είναι πάντα αρνητική. Συχνά σταματάει τις αδικαιολόγητες ηρωοποιήσεις, εμποδίζει την παρηγορητική θυματολατρεία και βοηθάει να γνωρίσουμε από πιό κοντά το Ανθρώπινο στην πιο βαθειά, στην τραγική του ουσία. 

Και γράφει ο Νίκος Παΐσιος στο κείμενό του Νίκος Δραγούμης, σ.σ.19-48:

[...] Η προσωπική ιστορία του Νίκου Δραγούμη είναι η ιστορία μιας επαναλαμβανόμενης αποτυχίας. Αποτυχία να μπει στη Ναυτική Σχολή, αποτυχία να σταθεί στο ύψος των προσδοκιών των δικών του, αποτυχία να  ολοκληρώσει κάποια επίσημη καλλιτεχνική εκπαίδευση· τέλος, εξαιτίας  της αρρώστιας του, αποτυχία να ζήσει τη ζωή που θα ήθελε[...].

Με τρομάζουν οι διακειμενικές αναλογίες στις τελευταίες αράδες των δυό κειμένων. Νομίζω όμως πως γίνονται πιο ευκολοχώνευτα, και λιγότερο "ύποπτα" όσα διαβάζουμε και στα δυό, εφ' όσον  η λέξη ΑΠΟΤΥΧΙΑ στην περίπτωση του Νίκου Δραγούμη αντικατασταθεί από τις λέξεις "ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ" ΤΡΈΛΑ  και στου  Ίωνος από τις λέξεις "ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ!

Το νήμα της ζωής, και κατά συνέπεια την ολοκλήρωση του έργου των δυό αδελφών, διέκοψαν αντιστοίχως το ΦΡΕΝΟΚΟΜΕΙΟ από τη μια και οι ΣΦΑΙΡΕΣ (μαζί με τους ΛΟΓΧΙΣΜΟΥΣ...) των φρικτών Γυπαραίων από την άλλη.

______________________________

* Επιτάφια στήλη στον Ίωνα Δραγούμη, Τετράδια Ευθύνης 7, 1978.

** Νίκος Δραγούμης ο ζωγράφος, ΜΙΕΤ, 2015.