"Θειούχα πώματα"

Η αναστάσιμη μαγεία της παιδικής ηλικίας. 
 [Ένας σύντομος διάλογος  με την Ελένη Τσαδήλα]

                        (…) Δάκρυα μη χαλνάς^.

                         όλοι ανήκουμε στην ανάσταση.

                                                                                            νίκος καρούζος

                         Στο "Πισιάκι" , δεκαετία '60. H γιαγιά μου Κλεοπάτρα και η θειά μου η Βάτσιω (αρχείο Ν.Τ.)

  Με τη Νένη Τσαδήλα, που έφυγε σήμερα ύστερα από μια βασανιστική περιπέτεια της υγείας της που κράτησε σχεδόν ενάμιση χρόνο, γνωριζόμαστε από το 2009.

Όλο αυτό το διάστημα, μέχρι προχτές αργά το βράδυ που άκουσα για τελευταία φορά τη φωνή της, στάθηκε ικανό για να δεθούμε με αγάπη και ειλικρινή φιλία και να συνειδητοποιήσω επίσης το πόσο πολύτιμος και σημαντικός άνθρωπος υπήρξε για την πόλη της Καστοριάς, για τους φίλους της και τους δικούς της αυτή η σπουδαία γυναίκα. Ήταν μια αληθινή ιέρεια της Τέχνης, ένα ζωηρό μυαλό, ένας καιόμενος άνθρωπος. Σύμβολο κοινωνικής δράσης και συμμετοχής, παρηγοριά  και ελπίδα για πολλούς. Οδοδείκτης πολιτισμού. Πολύτιμη πέτρα...

Καθώς είχαμε αναπτύξει πια σταθερή επικοινωνία, στις 12 Ιουλίου του 2010 έλαβα με mail από τη Νένη, την ψυχή του συλλόγου «Σπασμένο Ρόδι»  [ κι αχ! πως να ξεστομίσω ξανά αυτό το όνομα χωρίς να σπάσει η καρδιά μου... ] που δρούσε όμως και σαν μέλος της "Κινηματογραφικης Λέσχης Καστοριάς", την παρακάτω πρόσκληση:

 Πρόσκληση σαν κι αυτήν βέβαια λαβαίναμε συχνά πυκνά από τη Νένη  πότε για ποδηλατοδρομίες ή πεζοπορίες, θεατρικές παραστάσεις, μανιταροκυνήγια, εκδηλώσεις πολιτισμένης διαμαρτυρίας ή μουσικά δρώμενα, βραδιές ανάγνωσης και ότι άλλο μπορεί να τραβά η ψυχούλα καθενός διψασμένου πάνω σ’ αυτό το μπαΐρι της άγονης καθημερινότητας... Έπιασα και της απάντησα:

ΝΩ. Eυχαριστώ για την –«προκλητική»-πρόσκληση. Ωραία θα είναι- και σε όμορφο χώρο. Μακάρι να υπάρχει κι συνέχεια.

Σκέφτομαι πως θα καταφέρουμε καμιά φορά να οργανώσουμε μαζί προβολές ταινιών για την παιδική ηλικία μαζί με εκδηλώσεις λόγου (συγγραφείς ή ποιητές που έχουν γράψει σχετικά).

Για την ώρα και ως  «αντίδωρο» λάβε απόσπασμα μικρό από το ανέκδοτο διήγημά μου «Θειούχα πώματα» (ίσον Καλοκαίρια με διακoπές στην... Αμμουδάρα -ήτοι εκείνα τα θερμά λουτρά με την απίστευτη ... οσμή!) και με εκ παραλλήλου αναφορά στο θερινό σινεμά. Όπως και όταν αυτό μας χαρίστηκε...

[…] Στο χωριό έχει το ίδιο κιόλας βράδυ δωρεάν κινηματογράφο στην πλατεία. Ο τζιάμπας σινεμάς , προσφορά άλλοτε της Νομαρχίας και άλλοτε της ενάτης Μεραρχίας, τους καλοκαιρινούς μήνες βρίσκεται εδώ ανελλιπώς κάθε δεκαπέντε μέρες.

«Η ταινία θα προβληθεί εις την πλατεία. Το έργον θα αρχίσει στις οκτώ!». Φωνάζει ο τελάλης με φωνή στεντόρεια. Και το λίγο πιο αδύναμο μεγάφωνο του συνεργείου, επιβεβαιώνει επισημότερα του λόγου το αληθές.

Κασόνια, σκαμνάκια, καρέκλες, -ακόμα και αυτές από τα δωμάτια της υποδοχής, οι καλές, - ταξιδεύουν πάνω στα κεφάλια των ανθρώπων από κάθε γωνιά του χωριού μέχρι την πλατεία. Εκατοντάδες καρεκλοπόδαρα, τέσσερα κέρατα φυτρωμένα στο κεφάλι του καθενός, δείχνουν τον ουρανό κι εκείνος δίκαιος χαμηλώνει το φως του κι επιτρέπει την προβολή. Τα ελληνικά επίκαιρα με εγκαίνια έργων της χούντας θα προβληθούν καθώς φέγγει η μέρα ακόμη. Ξέθωρες οι φιγούρες των δημοσίων προσώπων της εποχής παραδίνονται στην κοινή θέα αφανείς. ΄Οπως ακριβώς τους αξίζει. Σαν να μην είχαν προβληθεί ποτέ.

Σε κωμωδία ελληνική βλέπουμε το πιό προσφιλές θέρετρο της νιόκοπης αστικής τάξης των Αθηνών: τα Καμένα Βούρλα. Οι πολύ μοντέρνες κυρίες άψογα ντυμένες κάθονται σε βεράντες και νωχελικά απολαμβάνουν την πουπουλένια τους μοίρα. ΄Ωριμες πενηντάρες και μπορούν να καπνίζουν με ηδυπάθεια, να ερωτοχτυπιούνται, να χορεύουν διάφορα ευρωπαϊκά ταγκό και βαλσάκια, να βουτάνε σε ήρεμες σαν το λάδι θάλασσες και να γευματίζουν σηκώνοντας το ποτήρι δίπλα στο κύμα. Το βράδυ κουμκανάκι και «Θανάσης» άλλοτε για να νικιέται η πλήξη κι άλλοτε για να βρίσκει το μπελά του ο Λάμπρος Κωσταντάρας.

Αμμουδάρα και Καμένα Βούρλα. Απόψε δυό κόσμοι ανταμώνουν εντός μου και γελώ περισσότερο με τις διακοπές που υποτίθεται ότι κάναμε -στις μέρες που πέρασαν- παρά με την κωμική ταινία.

ΝΕ. Οι θερινές προβολές θα είναι για όλο το καλοκαίρι - κάθε Δευτέρα - με εξαίρεση τις Δευτέρες του Αυγούστου λόγω διακοπών. Όμως μέσα στον Αύγουστο θα γίνει η καθιερωμένη προβολή στο καραβάκι, την οποία ακολουθεί κι ένα μικρό αποχαιρετιστήριο πάρτυ. Εγκαιρη ενημέρωση θα έχεις ...ελπίζω κάποιο από αυτά να καταφέρεις να το απολαύσεις.

Όσο για το ανέκδοτο "αντίδωρο", ήταν δώρο αναμνήσεων... Τα καλοκαίρια του 1967 και 1968 τα έχω περάσει στην Αμουδάρα, λόγω πάθησης στα λαιμά μου, που είχε σαν συνέπεια να πάθω σε μικρή ηλικία "οξείς ρευματισμούς", φτιάχνοντας, ως εκ τούτου, τα σχετικά θερμά λουτρά, μαζί με την γιαγιά μου και βελονιάζοντας τα απογεύματα καπνά... μεροκάματο 2δρχ = μια σοκολάτα "ΜΕΛΟ" απο το καφενείο του χωριού, το οποίο λειτουργεί ακόμη, ως ταβέρνα.

                                                                                               "ΑΠΟΥΡΩ"

ΝΩ. Μιλάμε ακριβώς για την ίδια χρονική περίοδο μου φαίνεται Ελένη...

Ανατρίχιασα με την σύμπτωση των αναμνήσεων... 

Σε ηλικία 10 χρονών καθηλώθηκα στο κρεββάτι απο διάχυτη δυσκαμψία των αρθρώσεων-πιθανή ρευματική βαλβιδοπάθεια λόγω χρόνιας αμυγδαλίτιδας. Ακολούθησε για 10 και παραπάνω χρόνια η ενέσιμη ανά μήνα και φοβερή σε πόνο Βενζαθική Πενικιλίνη ή γνωστή Penadur....)

Λάβε μικρό μέρος ακόμη που αναφέρεται σχετικά στην ίδια διήγηση:

[...]Σε καρώ τραπεζομάντηλο πάνω στο σοφρά απλώθηκε το μεσημεριανό. ΄Ολοι έχουν διαβολεμένη όρεξη παρά την άσκηση ναυτίας που προηγήθηκε. Κάθονται σταυροπόδι και γευματίζουν βουλιμικά. Απαραίτητο συνοδευτικό και πάλι το τρομερό νερό σε ικανές δόσεις. Προσποιούμαι διάφορα και γλιτώνω. Ένας μικρός ύπνος αργότερα φορτωμένος ιδρώτα και εφιάλτες με βουτιές σε στάσιμα νερά πηγμένα στη βδέλλα.

Ολόκληρο το απόγευμα –κι αυτό θα συνεχίζεται τις επόμενες πέντε μέρες-δίνουμε χέρι βοηθείας στα καπνά της οικογένειας που μας φιλοξενεί. Κρατώντας στο χέρι μια σακοράφα τρυπάμε το κεντρικό νεύρο των διαλεγμένων φύλλων προετοιμάζοντας το αρμάθιασμα του καπνού. Βλέπουμε έπειτα με καμάρι στις απλώστρες το δημιούργημά μας. Ενα τεράστιο φυτικό περιδέραιο να στεγνώνει στον ήλιο. 

                                                                                                 « ΑΠΟΥΡΩ »

ΝΕ. Απίστευτο!!!! Το επίθετο της οικογένειας που μας φιλοξενούσε ήταν "Τάμπας"...Το νερό στο τέλος το είχα συνηθίσει και το έπινα κανονικά... Όσο για το ενέσιμο μαρτύριο... κατέληξε θυμάμαι μια μέρα, που η μητέρα μου απουσίαζε και εγώ περίμενα μόνη μου την θεία μου νοσοκόμα στο σπίτι, σε παπουτσοπόλεμο... γιατί μήν έχοντας άλλο τρόπο να αμυνθώ, άρχισα να της πετάω τα παπούτσια που ήταν αραδιασμένα έξω απο την πόρτα μας, καθώς αυτή ανέβαινε την σκάλα. Δυστυχώς ή αναβολή ήταν μονάχα ολίγων ωρών.

Θα χαρώ πολύ, και ανυπομονώ να διαβάσω όλο το διήγημα...

Κοινές αναμνήσεις - Κοινές εικόνες - Υπέροχα χρώματα, που εγώ δεν θα μπορούσα να περιγράψω τόσο γλαφυρά.

(...τρυπάμε το κεντρικό νεύρο των διαλεγμένων φύλλων ... Ενα τεράστιο φυτικό περιδέραιο να στεγνώνει στον ήλιο)

Ευχαριστώ για το "αντίδωρο" και περιμένω και το "δώρο".

Καλή σου εβδομάδα

Ελένη

ΝΩ. = Νώντας, ΝΕ. = Νένη.

*ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

-"Θειούχα πώματα" Τίτλος ανέκδοτης και μη ολοκληρωμένης εισέτι συλλογής ομόκεντρων διηγημάτων μου με θέμα την μνήμη της παιδικής ηλικίας.

-Με την Ελένη είχαμε την ίδια ηλικία (αυτή λίγο νεότερη αφού γεννήθηκε στο τελος του 1959. Mοιραίο ήταν να έχουμε κοινές μνήμες και εμπειρίες της επαρχιακής ζωής.

-Η παραποτάμια Αμμουδάρα (ή το "Πισιάκι" όπως λέγαμε στο Βογατσικό-απο το παλιότερο όνομα Πισιάκοι)είναι γνωστή πιο πολύ λόγω των Κοινοτικών της θερμών θειούχων ιαματικών λουτρών που λειτουργούσαν -και λειτουργούν μέχρι και σήμερα- εκεί. Το εξαιρετικά δύσοσμο θειούχο νερό (οσμη σαν από κλούβιο αυγό...)αποθηκεύονταν σε σταμνιά και σχεδόν ήταν υποχρεωτικό να πίνεται από τους συμμετέχοντες στις λουτροθεραπείες. Το κακό ήταν πως οι ενήλικες υποχρέωναν και τα παιδιά να καταπίνουν συχνάκις της ημέρας αυτό το πράγμα.

- Η βενζανθική Πενικιλίνη (Penadur) είναι άπαξ χορηγούμενο ανά μήνα σκεύασμα πενικιλίνης. Λόγω της πυκνής σύστασής του και της μεγάλης ποσότητας πονούσε πολύ η ενδομυϊκή χορήγησή της. Για όσους υποστήκαμε τη θεραπεία, η ανα μηνα είσοδος του νοσοκόμου στο σπίτι ήταν ένα μικρό βασανιστήριο. Θυμάμαι ότι τύχαινε ταυτόχρονα με μένα στο χωριό την ίδια θεραπεία να κάνει κάποιος λίγο μεγαλύτερός μου -ιδιοκτήτης τώρα ξενώνα στην περιοχή-. Ο νοσοκόμος περνούσε πρώτα από το δικό του σπίτι κι έπειτα κόπιαζε και σε μας. Μετά την ένεση παίρναμε κι οι δυό,τρέχοντας σαν βουρλά άλογα, τους δρόμους ώστε ν΄ανακουφίσουμε τον πόνο. Συναντιόμασταν τέλος λαχανιασμένοι στο Παζάρι για να εξομολογηθούμε άλλήλοις το βάσανό μας. Σαν κάποιο είδος ψυχοθεραπευτικής υποστήριξης...