Σάββατο 30 Ιουλίου 2022

«Ποιόν, τον τραμπούκο του Βενιζέλου;»

 

 

Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το 'ξερα τι κάθαρμα ήσουν,

τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα.

Μανώλης Αναγνωστάκης, Επιτύμβιον (1970)

 

Στο μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ» (Πατάκης, 2010) η πρωταγωνίστρια της ιστορίας, η Βιργινία, που ζει στην Κρήτη, «στοιχειώνεται» από ένα λίαν αποκαλυπτικό φωτοτυπημένο αντίγραφο μιας δακτυλογραφημένης επιστολής του Φρούραρχου Χανίων ...Παύλου Γύπαρη προς τον Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου Αγαθάγγελο (στις 16/4/1945, τον καιρό που οι Γερμανοί βρίσκονται ακόμα στην Κρήτη ύστερα από συμφωνία με τους Άγγλους). Το χαρτί πέφτει μέσα από τον «Ερωτόκριτο» του παππού της που εκμετρά το ζειν βυθισμένος σε άνοια. Στην επιστολή αυτή φανερώνεται η έκδηλη προθυμία του «εθνικόφρονος» Γύπαρη να συνεργαστεί με τους Γερμανούς ναζί:

«Σεβασμιώτατε, Αι πληροφορίαι ας μου εδώκατε προχθές προφορικώς και συγκεκριμένως διά τους Γερμανούς Δ/τάς, ότι των εγεννήθη η σκέψις διά να έλθω εις τα Χανιά με την ελπίδα ότι εγώ θα ημπορούσα να επιβάλω την τάξιν εις τους αναρχικούς κ.λπ. ομολογώ ότι δεν με άφισε ασυγκίνητον»

Ρωτά η Βιργινία δια χειρός της συγγραφέως τον κλινήρη και αδύναμο γέροντα με τις  …έκπτωτες νοητικές λειτουργίες:

«Παππού, τον ρώτησα, τι γνώμη έχεις εσύ για τον Γύπαρη; τον θυμάσαι καθόλου; Ποιόν, τον τραμπούκο του Βενιζέλου; βροντοφώναξε. Μ’ έπιασαν νευρικά γέλια. Πού την είχε βρει τόση φωνή;»

Κουβεντιάζει λίγο μετά η Βιργινία με τον θείο της τον Πανάρη:

[…] «Του ανέφερα ότι ο παππούς αποκάλεσε τον Γύπαρη τραμπούκο. Ζωήρεψε το βλέμμα του. Απόδειξη ότι έχει δίκιο, εμένα μου το ’λεγε ότι όλα τα θυμάται ο παππούς. Ο Γύπαρης είχε πνευματικό καθοδηγητή τον Βενιζέλο, μου το λέει κομψά αλλά δεν έχει πρόβλημα να μου το πει κι αλλιώς, ο Βενιζέλος είχε τον Γύπαρη για όλες τις δουλειές, τον είχαν κατηγορήσει, άλλωστε, και για τη δολοφονία του Δραγούμη. Έντιμος ο Λευτεράκης μας, Βιργινία, είχε όμως και αυτός τις σκοτεινές πλευρές του, είχε και αυτός την αυλή του, το παρακράτος του, ψυχή λοιπόν  του παρακράτους του ήταν ο Γύπαρης.

Αργότερα ο Πανάρης θα γίνει ακόμα πιο αναλυτικός:

«Μια ματιά μόνο στο Αρχείο του ανδρός αρκεί, είχε σαρκάσει ο Πανάρης εκείνο το απόγευμα, όταν του ζήτησα κάποιες επιπλέον διευκρινίσεις για τον Παύλο Γύπαρη. Απ’ τη μια η αυτοδιαφήμιση, απ’ την άλλη η πολιτική σκοπιμότητα και να σου τος ο καπετάν Παυλής μέγας. Ζήτημα αν είχε τελειώσει το τετρατάξιο εκείνης της εποχής, και πώς να μη θαυμάσεις, ίσαμε και θεατρικό για τη Μάχη της Κρήτης θα γράψει αργότερα. Στα είκοσι δύο του, αν και σε ιδιόγραφο χειρόγραφο σημείωνε ότι ήταν μόλις δεκαεπτά ετών, εθελοντής κι εκείνος τα ξέρεις αυτά, μαζί με τόσους άλλους Κρητικούς στη Μακεδονία. Με τον διχασμό, θα βρεθεί υπολοχαγός στη Θεσσαλονίκη δίπλα στο Βενιζέλο. Τυφλά έκτοτε αφοσιωμένος στον Εθνάρχη. Στις 28 Ιουλίου του 1920, υπογράφει Ο Βενιζέλος στο Παρίσι την περιφανή Συνθήκη των Σεβρών. Θα κέρδιζε λοιπόν, πανηγυρικά τις εκλογές του Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς, αν δεν μεσολαβούσε η δολοφονία του Δραγούμη. Αλλά την μεθεπομένη της συνθήκης που δημιουργούσε την Ελλάδα των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, βρέθηκαν δυό Έλληνες απότακτοι αξιωματικοί, αθύρματα, όπως είπαν των παρακειμωμένων του Τσαλδάρη, ένας Τσερέπης κι ένας Κυριάκης, που επιχείρησαν να τον δολοφονήσουν στον Gare de Lyon. Δεν τα κατάφεραν. Αν το καλοσκεφτείς όμως κατάφεραν συνεπικουρούσης της φάρας των βενιζελικών με προεξάρχοντα τον Παύλο Γύπαρη, να τον οδηγήσουν στην πολιτική ήττα του Νοεμβρίου. Εφόσον, την επομένη της αποτυχημένης απόπειρας εναντίον του στο Παρίσι, ο Ίων Δραγούμης στην Αθήνα, ο Κοτοπούλης, όπως τον χλεύαζαν εξαιτίας της σχέσης του με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, ψυχή της αντιβενιζελικής παράταξης, εκείνης της εποχής, ο Ίων Δραγούμης, λοιπόν, ξυλοκοπήθηκε άγρια και έπειτα δολοφονήθηκε από στρατιώτες του Τάγματος Ασφαλείας όπου διοικητής ήταν ο δικός μας ο Γύπαρης».

 

Στη φωτογραφία: Μερικές μέρες μετά τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος περιδιαβαίνοντας σε Κήπο των Αθηνών και με τον "άγρυπνο" Γύπαρη (πάντα) δίπλα του. 

 

 

2 σχόλια:

  1. Μας βάζεις δύσκολα γιατρέ... Η δική μου απορία : Πως είναι δυνατόν μια τέτοιου μεγέθους προσωπικότητα όπως ο Δραγούμης να μην δει έστω και μερικά θετικά από τον Βενιζέλο που θα μπορούσε να ..... κλπ κλπ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και γιατί ο «Δρόμος του Βενιζέλου» ήταν ο σωστός; Και γιατί θα έπρεπε ο Δραγούμης να τον ακολουθήσει; Για το χατίρι του Γύπαρη;
      Να αντιστρέψω όμως την ερώτηση; Πως ήταν δυνατόν μια τέτοια μεγέθους προσωπικότητα όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος να μη δει πως θα μπορούσε με τον Δραγούμης κτλπ κτλπ..
      Και όμως ότι υποτίθεται πως ειπώθηκε "υποστηρικτικό" ή θετικό για τον Δραγούμη από τον Βενιζέλο το έχει γράψει η Δέλτα και δημοσιεύτηκε μετά το θάνατο όλων (του Δραγούμη, του Βενιζέλου και του δικού της).
      ΟΛΑ της τα γραφόμενα κατά την ταπεινή μου γνώμη ε λ έ γ χ ο ν τ α ι.
      Από τη στιγμή που υπήρξε ΔΙΩΓΜΟΣ απηνής των αντιπάλων, άπαξ και στερεώθηκε ο Διχασμός, και η χώρα σκαιότατα συν-δικτατορεύτηκε από Γάλλους και Βενιζέλο επί τέσσερα χρόνια, με τον Δραγούμη και όλους της αντιπολίτευσης εξορισμένους, υπόδικους, καταδικασμένους σε θάνατο κλπ δεν υπήρχε επιστροφή. Τον Δραγούμη τον χώριζε ιδεολογική άβυσσος βέβαια με τους υπόλοιπους και δεν ήταν γενικώς φιλοβασιλικός/ «φιλοδυναστικός». (Ήταν όμως βαθύτατα … «Κωνσταντινικός»). Πολιτεύονταν και εξελέγη όμως ως ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ βουλευτής.
      Στέκομαι στα εξής:
      1. Ο Στέφανος Δραγούμης κατάφερε το 1910 να περάσει την κυβέρνηση στον Βενιζέλο. Οι συναντήσεις με τον νεόφερτο πολιτικό από την Κρήτη γίνονταν στο σπίτι των Δραγούμηδων.
      2. Ο Ίων Δραγούμης λέει ξεκάθαρα πως στις εκλογές του 1911 ψήφισε τον Βενιζέλο. [και απογοητεύτηκε οικτρά γιατί δεν υποστήριξε όπως είχε υποσχεθεί την καθιερωση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας"]
      3. Συνεργάστηκαν οι δυο τους στο ΥΠΕΞ στο Γραφείο Ανατολικών υποθέσεων για την συνεννόηση των εθνοτήτων στα Βαλκάνια (μην τα ξαναλέμε)
      4. Συνεργάστηκε μετά τη πίκρα των Βαλκανικών πολέμων (επίσημη αποτυχία του οράματος του Ανατολισμού/ 5χρόνων δουλειάς σκληρής και συστηματικής στην Πόλη) στενά ως Πρέσβης μαζί τους- έγινε μάλιστα και πληρεξούσιος υπουργός του στην Αγία Πετρούπολη.
      5. Τον υποστήριξε στην υπόθεση της εξόδου στο πλευρό της Αντάντ.
      6. Καταδίκασε την παράδοση του Ρούπελ στη Βουλή.
      Επομένως, ποιος ο τυφλός, ποιος ο μωροφιλόδοξος και ποιος το υποχείριο των ξένων; Ποιος ο άδικος;

      Διαγραφή