Κουρνιάζουν οι πέρδικες στα δέντρα;

 

Ιούλιος του 2014/ Μνήμες ανάγνωσης του τελευταίου μυθιστορήματος του Μίλαν Κούντερα «Η γιορτή της ασημαντότητας» (εκδόσεις Εστίας, μτφρ. Γ. Χάρη). 

 

 

 

Μη γελάς. Δεν είναι εύκολο να μιλάς χωρίς να τραβάς την προσοχή! Θέλει τέχνη να είσαι πάντα παρών με τα λόγια σου κι ωστόσο να μένεις ..ανάκουστος!

Μίλαν Κούντερα, Η γιορτή της ασημαντότητας

 

 

Στο «λοξό» αυτό βιβλίο που ΜΟΥ ΑΡΕΣΕ πολύ ένιωσα ότι πλανιούνται δυο ψυχοδυναμικες συνιστώσες: αυτήν της πατροκτονίας (απομυθοποίηση του «πατερούλη» Ιωσήφ μα πιο πολύ των παρατρεχάμενων «αμφισβητιών του», που τον βρίζουν οργισμένοι κατουρώντας ενώ αυτός τους παρακολουθεί, της ιδεολογίας κλπ. και του «οιδιπόδειου συμπλέγματος».

Η μητέρα έχει εγκαταλείψει σε πολύ μικρή ηλικία το γιό της —που δεν ήθελε να γεννήσει— ενώ εκείνος τη θυμάται ως άγγελο. Συγκλονιστικό εκείνο το πούπουλο που ο γιος βλέπει  να ίπταται πάνω από μια σαχλή κοσμική εκδήλωση. Ένα φτερό που πέφτει από τη φτερούγα της καθώς εκείνη ψυχορραγεί. Πάλι Κούντερα και ολίγον δοκιμιακός (πώς αλλιώς;) παιγνιώδης, πάντως Κούντερα μείζων και σοφός συγγραφέας.

Θα συμφωνήσω ότι ξενίζει η ονομασία μυθιστόρημα σε ένα τόσο ολιγοσέλιδο κείμενο με επιγραμματική παράθεση των κεφαλαίων του (σε πρώτη ματιά).
Ας πούμε ένα μινιμαλιστικό μυθιστόρημα του Κούντερα λοιπόν. Πάντως ούτε πρόχειρο ούτε βιαστικό... [Εκ των υστέρων σήμερα σκέφτομαι μήπως το βιβλίο αυτό προσπάθησε να παρηχήσει απέναντι στην Αέναη γιορτή («Moveable Feast») του E. Hemingway].

Έχει χαρακτηριστικά και προδιαγραφές κινηματογραφικού σεναρίου.  Και η φάρσα πανταχού παρούσα. Η σκηνή με τον Καλίνιν να κατουριέται  αφόρητα εξαιτίας του «προστατισμού» του και ο Στάλιν να φρενάρει σκοπίμως το λόγο του, να μιλάει επιτηδευμένα αργά και σταθερά και να καρφώνει τα μάτια του στις παραμικρές συσπάσεις του προσώπου του θύματος μέχρις ότου ο ...ονοματοδότης της πόλης του Καντ (ο βέβηλος της θεωρίας του Ορθού Λόγου) να κατουρηθεί πάνω του. Κι οι άλλοι φεύγοντας από την συνεδρία να καρφώνουν τα μάτια τους στα βρεγμένα του μπατζάκια χασκογελώντας...  Η σκηνή με την υποτιθέμενη απόπειρα αυτοκτονίας της μητέρας-σκιάς (που προσπάθησε να αναγνωρίσει σημεία από την δική της ζωή στον ...αφαλό του οχτάχρονου γιού της). Και ο νεαρός υποψήφιος διασώστης της να ...της παίρνει το θάνατο πνιγμένος από εκείνην. 

Κάποια στιγμή είδα θαρρώ την αποστροφή «ο κόσμος δεν πρόκειται ν' αλλάξει». Μελαγχολική στιγμή. Κάτι σαν θάνατος. Γιορτή της ασημαντότητας. Όλα ανύπαρκτα μέσα στη εξαπάτηση και την επιβολή. Ακόμα κι ο καρκίνος του Ντ’ Αρντελό ένα ψέμα—μια μέθοδος χειραγώγησης μέσα από το ανθρώπινο συναίσθημα συγχώρεσης— αλλά και φρικτής συνειδητοποίησης της δικής μας θνητότητας («ένας άνθρωπος που μετράει μέρες»…).

Βάζουμε ύστερα τον Στάλιν να πυροβολεί τις μύτες των βασιλικών αγαλμάτων στον Κεραμεικό στο Παρίσι ενώ οι δικοί του ανδριάντες έχουν παντού καταπέσει προ πολλού.

Ένα με κάνει όμως ν’ αναρωτιέμαι: Εμφανίζονται χειμώνα οι πέρδικες μέσα στα χιόνια; Και μάλιστα: Κουρνιάζουν στα δέντρα;

Στον Κούντερα το κάνουν…