«Έτσι με παίρνει η μεγάλη κατηφόρα…»

 

 

 

   Νίκος Φωτάκης (1904-1959, Άνω Πόλη

 

Ο μακαρίτης φίλος μου, ο Πάνος Πούγγουρας, μου έλεγε για τις νυκτερινές βόλτες τους με τον, αείμνηστο επίσης τώρα πια, Μαρίνο Χαραλάμπους τον ιδιόρρυθμο με αλεξανδρινή καταγωγή  οδοντίατρο, ελάσσονα ποιητή και  συγγραφέα της πόλης, μέγα όμως εραστή της παλιάς Θεσσαλονίκης (της υπερκειμένης του εδάφους, της θαμμένης και της …αποκειμένης, δηλαδή της δυσβάστακτης και απωθημένης από το συλλογικό υποσυνείδητο καθώς και της  …μυστικής — αυτή κι αν δεν ήταν η πιο μεγάλη του πετριά!). Βόλτες λοιπόν στην Άνω Πόλη κάτι ήσυχα ανοιξιάτικα βράδια, οπωσδήποτε ύστερα από σχετική οινοποσία και άφθονο φαγητό σε κάποιο ταβερνάκι της περιοχής. Στις ανόδους τους ή τις οινοβαρείς καθόδους τους, καθώς σεβαστικά παραμέριζαν πόρτες ακατοίκητων σπιτιών για να βρεθούν στις αυλές τους ανάμεσα σε γάτες και αυτοφυή βλάστηση,  καθώς στέκονταν σε μικρές εμβληματικές πλατείες, μπροστά σε κρήνες στερεμένες ή από τα στενά καθεύδοντας, λάβαιναν χώρα οι κάπως τρελές εξάρσεις του ποιητή με απαγγελίες στίχων του (συνήθως με τη μορφή διθυράμβων, παιάνων, υμνωδιών). Ο Μαρίνος Χαραλάμπους υπήρξε επίσης και συλλέκτης τεκμηρίων του αρχιτεκτονικού παρελθόντος: Ως μανιώδης φωτογράφος ο ίδιος κατείχε αρχείο με πλήθος φωτογραφιών κτισμάτων της πόλης κοιταγμένων από μέσα κι από έξω σε σλάιντς όπως και ικανό αριθμό ταινιών των οκτώ χιλιοστών που τραβούσε ο ίδιος... (Που να βρίσκονται άραγε αυτά; Τι να απέγιναν μετά το θάνατό του;)

Βρήκα σε ένα από τα παλιά «τραμάκια» ένα μικρό βιβλίο του Μ.Χ. με τίτλο «Συνομιλίες με τούς ανέμους». Σταχυολογώ από το πρώτο κεφάλαιο «Εισαγωγή στην παλιά Θεσσαλονίκη»:

         […] Ὅταν τό πρωΐ τό φῶς χυμάει ἀνελέητο μαζί μέ τό καλοκαίρι, παντοδύναμο ἀπό τά ἀνοίγματα τῶν παρόδων στήν Δημητρίου Πολιορκητοῦ, τήν κατακερματίζει ἀποσχίζοντάς την στήν ἄνω καί στήν κάτω· αὐτή καταλήγει στό πράσινο σεράι μέ τά κίτρινα παράθυρα καί τή σκαλιστή καστανή πόρτα ἐνῶ τό λιθόστρωτο σκαλώνει στή ρίζα τοῦ πορτοκαλιοῦ λαϊκοῦ ἀρχοντικοῦ ὅλο ἐξοχές, ὅλο ἔγχρωμους ὑάλους στήν Ἀλεξάνδρας Παπαδοπούλου μέ τή σβησμένη μαρμάρινη βρύση.

 

 

          […] Θεσσαλονίκη, ὅταν τά παλαιά σου σπίτια μεταβάλλονται διαδοχικά σέ σχολές ἐντατικῆς ἐκμάθησης, ἐπιγραφές ἀγγέλλουν τήν κατεδάφιση. Τέλος τά παιδιά ἐπισφραγίζουν σπάζοντας τά ἀκατοίκητα τζάμια. 

        […] Ὅταν στά παλιά μακρυνάρια τῆς ἀγορᾶς, στήν ἔρημη ὁδό Βαλαωρίτου, δίπλα σεέ συναγωγές γίνονται ἐξορκισμοί στήν ἀραβική γλῶσσα. Καθώς ὁ δαίμονας μέ ἀπεγνωσμένες κραυγές ἐγκαταλείπει τό φθαρτό σῶμα, τότε κάτι μοιάζει νά πεθαίνει…

           […] Στήν πόλη μου ὅταν ἡ φωνή τῆς ποίησης, ἔρχεται δυσβάσταχτη μές ἀπ’ τούς ἔρημους δρόμους καθώς ἡ ἡσυχία φτάνει πιό δυνατή ἀνάμεσα σέ τεκτονικά κτίρια, καθολικά ἐμβλήματα, καί τζαμαρίες τῶν παιδιῶν τοῦ Ἰσραήλ.

           […] Ἔτσι, πού λέω νά τυλιχτῶ ἀκόμη πιό σφιχτά μέ τό πλακόστρωτό της καί νά ταφῶ πιό βαθιά στίς παλιές ἀγορές της.

 

           Ἔτσι, πού θέλω τό ἀνήσυχο πρόσωπό μου νά παραμείνει ἐντοιχισμένο σέ κλίτη παλαιοχριστιανικῶν βασιλικῶν.

            Μέ τίς εὐτυχισμένες ὥρες ἀνάβασης στα μεσαιωνικά δρομάκια μέσα σέ συγκλονιστικές δύσεις, στίς μυστικοπαθεῖς ἐκκλησίες μέ τίς πολύχρωμες ἀνταύγειες στά πρόσωπα τοῦ Πανσελήνου

        Θεσσαλονίκη τῶν φωτογράφων καί τῶν περιστεριῶν, τῆς ἡσυχίας καί τῶν ἤχων.

        […] Ἔτσι μέ παίρνει ἡ μεγάλη κατηφόρα· καί ἀπό τό παμπάλαιο πρωραῖο σπίτι τοῦ Saladin,  μέ παραδίδει ἀπό τήν Πολιορκητοῦ στήν Ἐπιμενίδου.

         […] Ὅταν ἡ σαρωτική φωνή τῆς Πόλυς Πάνου ἀφηγεῖται γιά μιά δυνατή Θεσσαλονίκη, καθώς τό λεωφορεῖο ἀντηχεῖ στίς στροφές τῆς Ἀκρόπολης, μεγάλες ἀνηφοριές ἀπό τά Χασάπικα τοῦ Τσιτσάνη

         Θέλω νά ἀποκοιμηθῶ στούς ἀθάνατους μηρούς σου.-

 

[ PHOTOS: N.T. ]