Κάτοπτρα εαυτού

René Magritte, La Reproduction interdite, 1937

[Museum Boijmans Van beuningen]

 

Οιονεί διάλογος Ίωνος Δραγούμη, Ζωής Καρέλλη, Georgi Gospontinov…

 

Ο «διπλασιασμός του εαυτού» (doubling of himself, η δημιουργία του σωσία), διεργασία που ξεκινά από το ημερολόγιο και καταλήγει στα κείμενα του εσωτερικού μονολόγου της τόσο προσφιλούς μεθόδου γραφής του μοντερνισμού, η οποία επανακάμπτει και στις μέρες μας. Ο σωσίας -ο διπλός εαυτός των «εγωιστών» και ναρκίσσων του 19^ου και αρχών του 20^ου αι.,  κάποτε αυτονομείται και ζει μια ξεχωριστή ζωή όπως συνέβη με τους πολλούς «ετερωνύμους» του Φερνάντο Πεσσόα. Χρησιμοποιήθηκε επίσης από τον Σταντάλ και τον Ζιντ. Τον συναντάμε αργότερα στον Σεφέρη. Δείγματα της θαυμαστής διακειμενικότητας:

 

j’ aime dédoublement

Είμαι διπλός. [εγγραφή της 16 Ιουλίου 1901, Ίων Δραγούμης (1878-1920), Φύλλα ημερολογίου, τόμος Α’, επιμ. Θ.Ν. Σωτηρόπουλος, Ερμής 1988, σελ.138].

 

Ἐγώ καί ὁ ἑαυτός μου. Αὐτά εἶναι τά δυό πρόσωπα πού εἶναι μέσα μου. Τί διπρόσωπος πού εἶμαι!

Ίων Δραγούμης, Φύλλα ημερολογίου (1908-1912), τομ. Δ΄, εκδ. Ερμής 1985, επιμ. Θ. Ν. Σωτηρόπουλος, σελ.107.

 

Δέν εἶμαι ἕνας ἄνθρωπος, εἶμαι πολλοί.

Ίων Δραγούμης, Φύλλα ημερολογίου, τομ. Ε΄ (1913-1917), εκδ. Ερμής 1986, επιμ. Θ. Ν. Σωτηρόπουλος, σελ.119.

 

Κάθεται μονάχος ὁ διπλός τοῦτος ἄνθρωπος.

Ζωή Καρέλλη [Χρυσούλα Αργυριάδου-το γένος Πεντζίκη (1901-1998)]

 

Εγώ είμαστε.

Georgi Gospontinov (1968-), Βooker prize 2023, Περί φυσικής της μελαγχολίας (2011).