Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2023

Στάινερ, Βινύ και … Δραγούμης

 


 

                                                  Alfred de Vigny (1797-1863)


Διάβαζα στο βιβλιαράκι Ένα μακρύ Σάββατο - συζητήσεις (εκδόσεις ΔΩΜΑ, 2022, μτφρ. Θ. Σαμαρτζής), τις συζητήσεις του μεγάλου Τζώρτζ Στάινερ με τη Λωρ Αντλέρ. Το θέμα τους, σε κάποια στιγμή, είναι η αξιοπρέπεια μπροστά στο θάνατο. Στην ερώτηση «Πως βιώνετε τα γηρατειά σας;», ο Στάινερ απαντά:

Θέλω πάρα πολύ να μη γίνω βάρος σε κανένα όταν αρχίσει να με παίρνει η κάτω βόλτα. Θέλω πάρα πολύ να μη δημιουργήσω στους άλλου προβλήματα—οικονομικά, κοινωνικά, ανθρώπινα. Θέλω να πάω…. Ξέρω που. Έχω υποδείξει στους στενούς μου φίλους τον τόπο που θα ήθελα να σκορπιστούν οι στάχτες μου. Και να κοιμηθώ. Συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο ότι το να κοιμάσαι είναι πολύ μεγάλο προνόμιο. «Άφησέ σε με να κοιμηθώ τον ύπνο της γης». Πανέμορφος στίχος· ο Βινύ είναι  ένας ποιητής που στις μέρες μας διαβάζεται ελάχιστα. Μα είναι δυνατό; Πόσο λίγο διαβάζουμε σήμερα τους ποιητές! Ρωτήστε τους πιο λαμπρούς φοιτητές στη Γαλλία: «έχεις διαβάσει Βινύ;». Πιστεύω ότι δεν θα έχετε πολλές θετικές απαντήσεις.

Ήμουν ενήμερος για τον ποιητή και θεατρικό συγγραφέα με αφορμή τον …Ίωνα Δραγούμη, ο οποίος φαίνεται τον γνώριζε καλά. Ως προμετωπίδα για το Τετράδιο 18 διαλέχτηκε από τον ίδιο το παρακάτω:

 

Τάδε ἔφα Μωυσής:

«O Seigneur! j’ai vecu puissant et

[solitaire,

Laissez-moi m’endormir du sommeil

[de la terre !»

 

Απόδοση*:

Ω, Κύριε! έζησα δυνατός και

[μόνος,

Αφήστε με να κοιμηθώ τον χοϊκό**

[ ύπνο.

Alfred de Vigny (1797-1863),

«Moise», Poemes antiques et modernes, Livre I-Mystique.

 

*Ευαγγελία Τουτζάρη 

[στό Ίωνος Δραγούμη, Τα "κρυμμένα" ημερολόγια Οκτ. 1912 Αυγ. 1913, Εκδόσεις Πατάκη , 2021] 

**Τον χοϊκό, τον ύπνο μέσα στο χώμα… Πράγματι αυτή είναι η εγγύτερη στο νόημα της ποιητικής φράσης λέξη.

 

Ίσως τον 19ο αιώνα να ήταν δημοφιλής ο Βινύ  στους κύκλους των καλλιεργημένων ανθρώπων και στην Ελλάδα πράγμα που δεν το πολυπιστεύω. Η βιβλιοθήκη όμως των Δραγούμηδων, χάρη κυρίως τον Νικόλαο και τον γιό του Στέφανο, υπήρξε μια σχεδόν μυθική ιδιωτική βιβλιοθήκη στην εποχή της, και σ’ αυτήν είχε πέσει με τα μούτρα ο Ίων και τα υπόλοιπα παιδιά της οικογένειας. Τόσοι και τόσοι της γαλλικής, αγγλόφωνης, γερμανικής και ρωσικής γραμματείας (ποίηση, λογοτεχνία, θέατρο, φιλοσοφία  κλπ.), εκτός από τους αρχαίους και νεότερους Έλληνες, φιλοξενούνταν εκεί. Καθόλου δεν αποκλείω όμως μόνος του ο Ίων Δραγούμης να είχε ανακαλύψει τον Βινύ που τόσο νοσταλγικά αναπολεί και εξυψώνει ο Στάινερ…

 

 

 

 

 

10 σχόλια:

  1. Είναι μάλλον αλήθεια ότι η ποίηση δεν αποτελεί ιδιαίτερα θελκτική μορφή λόγου για τις νεότερες γενιές. Πολύ πολύ λιγότερο από τη δικιά μας γενιά. Και μάλλον σχετίζεται με το είδος εγκύκλιας εκπαίδευσης που λαμβάνει ένα παιδί σήμερα. Η κόρη μου απήγγειλε από στήθους σε ηλικία 8 χρονών μία ολόκληρη συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη. Αργότερα αποστήθισε Byron, Yeats και Burns όπως επέβαλε το εγκύκλιο πρόγραμμα του Hamilton Grammar. Κάποια θυμάται τα περισσότερα όχι. Πως να αγαπήσεις την ποίηση όταν διαβάζεις από iPad χωρίς την αιώνια μυρωδιά του βιβλίου. Πώς να την αγαπήσεις διαβάζοντας την οθόνη υγρών Κρυστάλλων;;;!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ο Τζ. Στάινερ πιστεύει πως η εποχή του βιβλίου τελειώνει από την ώρα που οριστικά πλέον για λόγους πρακτικούς/χώρου και οικονομικούς η ιδιωτική βιβλιοθήκη απομακρύνεται από το σπίτι.. Η δε ταχεία, ακροαματική και οπτικοποιημένη σε οθόνες μέθοδος ενημέρωσης καθώς και η συνεννόηση με 80-300 λέξεις στον δυτικό κόσμο θέτει ζητήματα..
      Γνώρισα όταν ήμουν παιδί ακόμα ένα μικρό συνομήλικο κοριτσάκι που είχε μάθει από στήθους ολόκληρη την Ιλιάδα στο αρχαίο κείμενο.. Είχε επιμείνει ο πατέρας της σ’ αυτό... Δεν ξέρω τί απόγινε. Με είχε τρομάξει θυμάμαι..
      Νομίζω πως μπαίνουμε στην εποχή κατάργησης των βιβλίων. Να δείτε που κάποτε θα κατηγορηθούμε και για την ...αποψίλωση των δασών οι βιβλιόφιλοι. Θα καταστούμε βδελύγματα και τα βιβλία θα αποκηρυχθούν (για ηθικούς και πρακτικούς λόγους...)

      Διαγραφή
  2. Brave new world. Το ότι ο Στάινερ ήταν πολυμαθής και σοφός δεν τον κάνει αναγκαστικά και μέντιουμ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ως τόσο θα μπορούσες να δεις αυτό το μικρό βιβλίο στο οποίο αναφέρομαι... Δεν είναι φυσικά ο Τ.Σ. ούτε προφήτης, ούτε μέντιουμ, ούτε Κασσάνδρα. Βαθύς γνώστης των γραμμάτων και πιο πολύ βέβαια του Δυτικού Κανόνα.
      Και ιδίως Δάσκαλος. That's all!

      Διαγραφή
  3. Εγώ ήμουν στα παραπάνω.
    Και προσθέτω: Νά ποιό είναι το μεγαλείο της ποίησης του μοναδικού όντος που λέγεται άνθρωπος όταν είναι άνθρωπος:
    «No man is an island,
    Entire of itself.
    Each is a piece of the continent,
    A part of the main.
    If a clod be washed away by the sea,
    Europe is the less.
    As well as if a promontory were.
    As well as if a manor of thine own
    Or of thine friend's were.
    Each man's death diminishes me,
    For I am involved in mankind.
    Therefore, send not to know
    For whom the bell tolls,
    It tolls for thee»

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Και: «Ως χαρίεν άνθρωπος όταν άνθρωπος εί»

    ΑπάντησηΔιαγραφή